Türk Sinemasında Güldürü Filmi Kahramanının Durumu: Recep İvedik Örneği

80 Dr. Özcan DEMİR T.C Kültür ve Turizm Bakanlığı Recep İvedik 4, dönüş aşamasının en iyi gözlemlenebileceği seri filmidir. Çünkü Recep yarışmayı kazanmış, öğrencilerin sahasını kurtarmış, bir kahraman olarak mahallesine dönmüş- tür. Recep İvedik 5 için de bu bağlamda değerlendirme yapmak mümkündür. Recep İvedik, takı- mıyla başarılı olur, ülkesini temsil eder. Tüm bu yapımlardaki ortak dönüş aşaması aslında Recep’in yaşam çizgisindeki sabitliktir. Bir önceki filminde elde ettiği hiçbir ekonomik ya da sosyal gücü bir sonraki filme taşımamaktadır. Elde ettiği ganimetleri ya da avantajları mahallesindeki kişilerle bir şekilde paylaşmaktadır ya da onları yanına almadan mahalleye eski hayatına dönmektedir. Bu noktada monomitteki tam çev- rimin tamamlandığını söylemek mümkündür. Maceradan eve dönüş sağlanmıştır. Recep İvedik kahramanı için filmlerinde onun varoluşuna sebep olan sosyal, kültürel ve ekonomik alandaki hiçbir kazanımın sürekli olmadığını söylemek mümkündür. Bir sonraki mace- rada aynı Recep’in ortaya çıkabilmesinin tek yolu budur. Sonuç Recep İvedik filmleri kendi içlerinde uygulanan formülle sürekli başarıyı sağlamaktadır. Popüler kültürün ve ticari sinemanın öngördüğü üzere başarıyı sağlayan formül değiştirilmemek- te tüm filmlerde ana hatlarıyla korunmaktadır. Bu açıdan gerekçesi ekonomik başarıyı sürdürmek olarak görülse de Campbell’ın hikâye kahramanı ile ilgili olarak ortaya koyduğu çevrim mekaniz- ması işlemektedir. Recep İvedik filmlerinde her zaman asıl maceranın başladığı ikinci bir eşiğin geçilmesin- den bahsetmek mümkündür. Recep İvedik evine dönmekte başarılı olmakta ve etrafındakilerin ümitlerini boşa çıkarmamaktadır. Zaman zaman hileye de başvurmaktadır. Buna karşın, dürüst ve yeri geldiğinde fedakâr bir kimliği olduğu gerçeği genel imajı olarak varlığını sürdürmektedir. Bu noktada, yapılacak değerlendirme Recep İvedik karakterinin bu denli sevilmesindeki temel özelliklerin korunduğu devam filmlerinin çekildiğini göstermektedir. Karakter asabidir, ta- hammülsüzdür. Orta sınıfın hâkim olduğu kentliliğe ilişkin hiçbir referansa saygısı bulunmamak- tadır. Bunları zorla ya da hile ile yıkarak amaçlarına ulaşmayı mübah saymaktadır. Bu durum tüm maceraları ve sınamaları için geçerlidir. Sayılan özellikleri ile 1980’lere kadar görülmesine alışılan kente yeni gelmiş, burada kabul görme ve tutunma arzusundaki kişiden farklıdır. Tep- kilidir ve onu kısıtlayacak normlar ile hedefe ulaşamayacağını anladığı anda onları yıkmaktan çekinmemektedir. Bu açıdan, macerasında başarılı olur ama onda nihai değişikliği sağlayacak erginlenmeyi başaramaz ya da başarmaz.