Türk Halk Anlatmalarındaki Karakterlerin Cinsiyetleri ve Olumsuz Kadın Karakterler Hakkında Tespitler

156 Dr. Mustafa DUMAN T.C Kültür ve Turizm Bakanlığı nen 1640 halk anlatmasındaki başkarakterlerin cinsiyeti ile bu hikâyelerin anlatıcılarının cinsiyeti arasındaki ilişkiyi değerlendirmiştir. Ragan, bu geniş ölçekli incelemesi neticesinde erkek anlatı- cıların yaklaşık %90 oranında erkek karakter ağırlıklı anlatmalar icra ettiğini, kadın anlatıcıların ise yaklaşık %50 oranında kadın karakter ağırlıklı anlatmalar icra ettiğini tespit etmiştir (Ragan, 28 Nisan 2010). Ragan’ın tespitleri, anlatıcı kadın olsa bile anlatmasında erkek karakter kullanma eğiliminde olduğunu göstermesi bakımından önemlidir. Anlatma türlerindeki cinsiyet dağılımı hakkında yorum yapmamızı sağlayan halk bilimi disiplininin sunduğu bir diğer bakış açısı ise, türlerin konusu ile türlerdeki karakterlerin cinsiyet dağılımları arasında paralellik olup olmadığını tespit etmektir. Bu tespitleri aşağıda yer verdiğimiz tablolarla gösterebiliriz: Mitlerdeki olumsuz karakterlerin cinsiyetlere göre yüzdelik dağılımı %83 belirsiz, %11 er- kek ve %6 kadındır. Mitlerdeki olumsuz karakterlerin %95’i insan dışı varlıklardan oluşmaktadır. Buna paralel olarak mitlerdeki karakterlerin %83’ünün cinsiyeti belli değildir. Cinsiyeti belli olan olumsuz karakterler Edji, Törüngey (ve farklı anlatmalardaki benzer karakterler) ve türeyiş mitle- rindeki düşman tipi temsil eden birkaç erkek karakterdir. Diğer karakterler Tanrı veya yarı tanrı olduğu için onların cinsiyetlerini “belirsiz” olarak değerlendirmeyi uygun gördük. Mitlerin konusu ile mitlerdeki karakterlerin cinsiyeti arasındaki ilişkiyi değerlendirecek olur- sak; mitlerde işlenen ana konu var oluş ve yok oluştur. Dünyanın, insanların ve ulusların var oluşu ve dünyanın, insanların ve ulusların yok oluşu, cinsiyetle doğrudan ilişkisi olmayan konulardır. Bununla doğru orantılı olarak mitlerdeki olumsuz karakterlerin %83’ünün cinsiyeti belli değildir. Mitlerdeki kadın ve erkek olumsuz karakter sayısı ise neredeyse eşit dağılmıştır. Mitlerdeki olum- suz karakterlerin eşit cinsiyet dağılımı destan türünde ise tamamen değişmiştir. Bu dağılım, yüz- delik oranlar tablosuna şöyle yansır: 1 Erkek 82% Kadın 18% Kadın ve Erkek Olumsuz Karakterlerin Mit, Destan ve Halk Hikâyesi Türlerindeki Yüzdelik Dağılımı Belirsiz 83,3% Erkek 11,1% Kadın 5,6% Mitlerdeki Olumsuz Karakterlerin Cinsiyete Göre Yüzdelik Dağılımı