Türk Halk Kültüründe Motif Çalışmaları

305 Türk Halk Kültüründe Motif Çalışmaları Türk Halk Edebiyatı “Biz bu destandaki stereotipleri W. Eberhard ve P. N. Boratav’ın hazırladıkları TTV’deki Türk Masalları ile ayrıca A. Aarne-S. Thompson’un “The Types of The Folktale” ve S. Thomp- son’un Motif İndeks›indeki dünya masalları ile karşılaştırmayı ve analiz etmeyi deneyeceğiz. “Ye- raltı dünyasına inme”, “prensesin kaçırılması”, “olağanüstü arkadaşların tabi tutulduğu sınavlar”, “sihirli bir kuşun kanadında yeryüzüne çıkma” motifleri Aarne-Thompson’un tip kataloğundaki masal tipleri arasında yer alan uluslararası stereotiplerdendir (Aarne-Thompson No: 8. 301 A, 301 B). Aynı şekilde Türk masal tipleri arasında da TTV deki 72,77 ve 207 (III. Motif 3-S)’e uygun düşmektedir. Er Töştük’ün yeraltı dünyasında rastladığı dev, Ay Kulak’tır. Bu kelimenin Ayı Ku- lak’tan bozma olduğu açıktır. Ayı Kulak, pek çok masalda karşımıza (Türkmen 2005)”. “Stith Thompson’ın hazırladığı “Motif Index Of Folk Liteature’de bu motife oldukça geniş bir yer ayrılmıştır. Deceeptions/Hileler Aldatmalar başlığı altında verilen ana bölümüm K1800-K1899 numaralı alt bölümü, Deceptıons by disguise or illusion adını taşımaktadır…. Türk masallarıyla ilgili örnekler için bakacağımız kaynak ise, Wolfram Eberhard ile Pertev Naili Boratav’ın hazırla- dığı katalog olacaktır. Eserin “motivindex” bölümünde yer kleidertausch ve verkleidung madde- lerinde, Türk masallarında görülen kıyafet değiştirmelere atıfta bulunulmuştur (Sakaoğlu 1988)”. İşlevsel Bakış Motif çalışmaları genel anlamda benzer bir bakış açısıyla inceleniş olmakla birlikte son dönemde işlevin ön plana çıktığı çalışmaları da görmek mümkündür. Bu çalışmaların sayısal an- lamda azlığına karşın konuyla ilgili farklı yöntemlerin uygulamaların görülmesini pozitif anlamda bir değişim şeklinde değerlendirmek gerekir. “Genelde efsaneler, özelde Gelin Kayası efsaneleri, kültürümüzü oluşturan bazı yerel de- ğerlerin, düğün geleneklerinin bir parçası olarak değerlendirilmiş ve başta geline ait olmak üzere aile ile sosyal çevrenin birlikte belirlediği çeşitli davranış kalıplarının farklı yönlerini, korunma biçimlerini, sunulan modellerin halk tarafından karşılanışını yansıtması açısından incelenmiş, söz konusu efsanelerin mitik anlamları ve gelenekle ilişkisi araştırılmıştır (Feyzioğlu 2011)”. “Mücadele aslında bir nevi kahramanın kendisini ispatlaması ve halkın güvenini kazanma- sı olarak da değerlendirilebilir. Bu yönüyle intikam alma motifi işlevsellik arz eder ve erginlenme sürecinin bir parçasıdır (Saraç 2014)”. “Sonuçta, ölüm delili olarak kanlı gömlek motifi, olay ve şahıslar değişse de, farklı anlatı türlerinde benzer işlevlerle kullanılmıştır. Kanlı gömlek motifi, her anlatıda içinde kullanıldığı an- latı türünün niteliğine uygun biçime girmiştir. Benzer motiflerin farklı anlatı türlerinde kullanımları ile ilgili yapılacak başka çalışmalar, motiflerin anlatılarda alacağı şekilleri ve işlevlerini anlamada daha sağlıklı sonuçlara varmayı sağlayacaktır( Bars 2014)”. Sonuç Problemi Makale ve bildirilerin amaçları genel itibarla bir sorunu belirleme ve bu soruna yönelik olarak araştırıcının kabulünü göstermektir. Her iki yazı türünde de gelişme bölümleri giriş kıs- mındaki problemin ne’liğini açıklamak adına gerçekleştirilir. Sonuç bölümleri tüm çalışmanın en değerli ve yazının yazılmasına neden olan kabulün ifade edilmesi açısından dikkati üzerine