Türkiye’de Yayımlanan Belli Başlı Atasözü ve Deyim Sözlüklerindeki Ana Yanlış ve Eksiklerle İlgili Bazı Tespitler

398 Nail TAN T.C Kültür ve Turizm Bakanlığı Hangi gâvurun öldüğünü bilmez de vay Vasil çağırır (501). Bizce deyim. Hap deli, hup deli, bizim evdekiler hep deli (502). Bizce deyim Hasta mısın, hasta mı baktın (505). Bizce deyim d. M. Bilgin-A. Can Bilgin’in (2014) Deyimler Sözlüğü’nden (Rastgele 2 sayfadan): Takke düştü, kel göründü (2505). Bizce atasözü. Tilkiyi sağmaya götürmüşler de yüzüne bakınca kovmuşlar (2578). Bizce atasözü. e. M. Ertuğrul Saraçbaşı’nın (2010) Örnekleriyle Deyimler Sözlüğü’nden (Rastgele 1 sayfadan): Dostluk kantarla, alışveriş miskalle (382). Bizce atasözü. Dostluk başka, alışveriş başka (382). Bizce atasözü. f. Prof. Dr. İsmail Parlatır’ın (2007) Atasözleri Sözlüğü’nden (Rastgele 6 sayfadan): Eğri düzü beğenmez, bu da bizi beğenmez (204). Bizce deyim. Ekmediği yerden biter (205). Bizce deyim El ermez, güç yetmez (210). Bizce deyim. El kesesinden sultanım, develer olsun kurbanım (213). Bizce deyim. Eşek kuyruğu gibi ne uzar ne kısalır (222). Bizce deyim. Etme bulma dünyası (229). Bizce deyim. 3. AnlamVermede Yapılan Yanlışlıklar Atasözü ve deyimler halktan derlenirken kullanım bağlamı (kullanılış sebebi, ortamı), ge- leneği belirtilerek derlenmeliydi. Bu husus, çoğu zaman göz ardı edildiğinden, birçok atasözü ve deyime “olsa olsa yöntemi”yle masa başında anlam verilmiştir. Bu durum, bazı atasözü ve deyimlere yanlış, bazen de eksik anlam vermeye yol açmıştır. Birçok atasözü veya deyime ise hiç anlam verilmemiştir. TDK’nin Bölge Ağızlarında Atasözleri ve Deyimler kitabında olduğu gibi. Rahmetli Albayrak, atasözü listelerinden aldığı bazı atasözlerine masa başında anlam vermeye kalkmamış, önlerini boş bırakma dürüstlüğünü göstermiştir. Söz gelimi; ‘’Ata binmek bir ayıp, in- mek iki ayıp.’’ atasözüne masa başında anlam verilmeye kalkışılsa acaba ne olacaktı? Oysa cirit geleneğiyle ilgili bir söz. Bu sözle cirit oynamaya hazırlanan ciritçiye yol gösteriliyor. Antrenman yapmadan, iyi hazırlanmadan cirit oynamaya kalkma, oynadığın zaman da ciritle vurulup attan düşme, deniliyor (Tan 2013). Bazı atasözü ve deyimlerin anlamı zamanla genişler veya daralır. ‘’Gavur sana paçasını