Türklerde Yıldız Motifi ve Teke Yöresi Yıldızlı Zili Örnekleri, Burdur Müzesi

430 Aysen SOYSALDI T.C Kültür ve Turizm Bakanlığı ulgamalı-tegelli 2 olarak bilinmektedir. Sözkonusu yangışlı-nağaşlı kilim ya da çullarda en önemli bezeme unsurlarından biri sekiz köşeli 3 yıldız yangışı dır. Sadece Burdur Müzesindeki zili-sili dokuma örnekleri içinde bu yangışın, belirlenebilen dört çeşit düzenlemesi mevcuttur. Özel ko- leksiyonlarda birkaç farklı kompozisyona da rastlanmıştır. Sekiz köşeli yıldız bezemeleri Akdeniz bölgesi halı, kilim, çul-zili vb. dokumalarda ise göz motifi ile birlikte çok yaygın görülmektedir. Fotoğraf 3. Sarı çatkılı-yıldızlı çulun desen detayı (A. Soysaldı arşivi). 1.1. Sarı çatkılı-yıldızlı çul Sarı çatkı; açıklı koyulu sarı renkli bezeme atkısı kullanılarak, birbirini kesen, bağlantı- lı, tırnaklı ve düz çizgilerle dokuma yüzeyinin dörtgenlere bölünmesidir. Bu dörtgenler küçüklü- büyüklü olup içinde çeşitli yangışlar yer alabilir. En yaygın örneklerinden biri sarı çatkılı-yıldızlı çuldur. Bu yaygının çözgü ve zemin atkısı keçi kılı, bezeme atkıları yündür. Yaygı zemini dikey yönde, simetrik zikzakların (tırnaklı sarı çatkılarla) birleşimi ile eşke- nar dörtgenlere bölünmüştür. Bu bölmeler içinde simetrik “sekiz köşeli yıldız”lar ve bu yıldız- 2  Ulgama veya teğelli; dokuyucunun bezeme atkısını çözgüler üzerinden desene göre üçlü hatlar oluş- turacak şekilde atlamalar yaparak geçirmesi. Yani nağaş-yangış ipi (atkı) geçişi ulgama veya teğel denilen dikiş tekniğine benzetildiği için böyle söylenir. Hem zili hem de cicim bezeme tekniğine halk arasında verilen ad. 3  Sekiz köşeli yıldız tamlaması için Kurtoğlu tarafından; sekiz şualı(ışın), şeklinde ifade kullanılmaktadır (1992, s.111, 120, 126).