Yörük Kültüründe Meydana Gelen Değişmeler

485 Yörük Kültüründe Meydana Gelen Değişmeler Somut Olmayan Kültürel Mirasın Korunması Çalışmaları Araştırmamız esnasında taygeldi ailesine Antalya Akkoç köyünde rastlanılmıştır. 1931 doğumlu M.K.’nin babası annesi ölünce yeniden evlenmiştir. Babası ikinci eşinin bekâr kızını da oğluna almıştır. Şehirde yaşayanlarda en fazla evlenme şekli anlaşarak evlenme (%52,2), görücü usulüyle evlenme (%31,1), akraba/ dost tavsiyesi anlaşarak evlenme (%10), anne –baba isteği evlat rıza- sıyla (%4,4) evlenmedir. Köyde ve yarı konargöçer yaşayanlarda evli çocuğu bulunanlar kendileri ya da çocukları- nın isteğiyle eş tercihinde (%54,4) akraba evliliğini tercih ettiği görülmektedir. Görüşülenlerin çoğunluğunun (%54,4) çocuklarından bazılarının akrabasıyla evlendiği görülmektedir. Akraba evliliğinin varlığı, Yörüklerin ataları zamanında yaygın olan endogami tarzı evliliğin bugün de sürdürüldüğünü göstermektedir. Fakat yapılan gözlemlerden elde edilen bul- gulara göre yeni nesilde yani torunların eğitim seviyesinin yükselmesine bağlı olarak gerek iş ve meslek hayatındaki farklılaşmalar gerekse kitle iletişim ve ulaşım aygıtlarının kullanımının yay- gınlaşması nedeniyle egzogami türü evlilikler de yaygınlaşmaya başlamıştır. Örneğin Altınyayla (Dirmil) Ballıkta yapmış olduğumuz bir görüşmede; babanın oğlunun cep telefonuyla tanıştığı kızı Bursa’dan gelin almak zorunda kaldığı tespit edilmiştir. Şehirde yaşayanların evli çocuklarında eş tercihinde akrabalık bağı aramanın giderek azaldığı görülmektedir. Şehirde yaşayanlarda egzogamik türden evlilik yapanların oranı %85 dü- zeyine kadar yükselmiştir. Köyde ve yarı konargöçer yaşayanların yarıdan fazlasının (%54) çocuklarından bir ya da birden fazlası evliliklerini akrabasıyla yaparken, şehirde yaşayanların çocuklarının çok azı akra- basıyla evlenmiştir (%10). Kırsal yaşam sürenlerde endogamik tür evlilik halen çoğunlukta iken şehir hayatında egzogamik türden yapılan evlilikler başat tercih haline gelmiştir. Köyde ve yarı konargöçer yaşayanlardan evli çocuğu olanların yarıdan fazlası (%54,6) anlaşarak evlenirken, yarıya yakını (%44,7) görücü usulüyle evlenmiştir. Şehirde yaşayanlardan evli çocuğu olanların %62,1’i anlaşarak evlenirken, %31’i görücü usulüyle evlenmiştir. Şehir hayatında evliliklerde kırsal yaşam sürenlerden farklı olarak eş terci- hinde “Akraba/Dost Tavsiyesi ile Anlaşarak” evlenme şekli türemiştir (%5,7). Günümüz Yörük gençleri arasında eş seçiminde eski gelenek görenekler kaybolmak üze- redir. Evlilikte eş seçiminde hâkim olan değer gençlerin evlenecek olduğu kişiyi bulup anlaştıktan sonra ailelerine haber vermeleridir. Evlilikten haberdar olan ailede anne ve babaya çok fazla söz hakkı kalmadığı için ister istemez aile bu talebi onaylamak zorunda kalmaktadır. Kırsal yaşam sürenler arasında 1970’lere kadar görücü usulüyle evlenme hâkimdir. 1980 sonrası Yörükler arasında yapılan evlenmelerde bireysel eş seçimi yaygınlaşmış, böylece çiftler anlaşarak evlenmeye başlamıştır. Kırsal yaşam sürenlerde kaçırarak evlenme en çok 1955-1964 yılları arasında görülmüştür (%3,3).