Yörük Kültüründe Meydana Gelen Değişmeler

490 Prof. Dr. Metin ÖZKUL - Âdem ÖTER T.C Kültür ve Turizm Bakanlığı içinde buz gibi kaynak suyu içerek gidermekteydi (Kasapbaşı, Hürriyet Gazetesi, 17.06.1961). Yörük yaşamı bugün her ne kadar kaybolmaya yüz tutmuşsa da bu kültürün içinde toplumsallaş- mış ve bugün çok farklı yerleşim yerlerinde ve ekonomik faaliyet kollarında bulunan bireyler, bu yaşamın güzelliklerini unutmamışlardır. Anılarda, hikâyelerde ve çeşitli sohbetlerde dile getirilme- ye çalışılan Yörük yaşamı, bazen tanıdık ailelerin birliktelikleriyle bazen de Yörükler tarafından kurulmuş sivil toplum kuruluşları vasıtası ile yaylakları unutmamaya özen göstermektedirler. Konaklama ve konut biçiminde meydana gelen değişmeler Konargöçer Yörüklerin geleneksel meskeni yaz-kış, yılın on iki ayı daima çadırdır. Yörük çadırı üç tipten oluşur: 1 — Kara çadır, 2 — Alaçık, 3 — Topak ev. Ali Rıza Yalman (1977: 38), Kemal Güngör (1941: 48) ve Mehmet Eröz (1991: 97)’ün yapmış olduğu çalışmalarda Yörüklerin en çok kullandıkları çadır keçi kılından dokunmuş kara çadırdır. Kara çadırın çulu/sitili her tür hava koşullarına dayanıklı ve içinde yaşayanları iklim deği- şikliklerinden olumsuz etkilenmesini önleyici bir yapıdadır. Bu çadırlar içinde barınacak kişi sayısı ve sahibinin ekonomik gücüne göre 2, 3, 4, 5, 7 direkli olabilir. Zira direk sayısı arttıkça çadırın genişliği de artar. Aşiret/mahalle ileri gelenleri çoğunlukla 4 den fazla direkli çadırlarda yaşarlar. Kara çadır 17 parça eşyanın birleşimiyle kurulur. Bu eşyalar arasında kara çadırı oluştu- ran en önemli malzeme ise keçi kılının işlenip daha sonra kirmanda eğrilmesiyle elde edilen ipin ıstar tezgahında dokunmasıyla oluşan sitiler/çullardır. Çadırın Malzemeleri: a) Sitiller/Çullar (Üst, Ön, Arka, Yan) b) Bağlar (Böğür, Pinti, Ön ve Art) c) Kolanlar (Siyek, Böğür ve Orta) ç) Siyek/Siyeç d) Çanak e) Bakara f) Sitil çöpü g) Kazık/ Söven h) Kapak (Dolama hasır veya tahtadan) oluşur. Çadırda Mekânsal Düzen: Çadırın mekânsal kullanımı da tıpkı çadırın kuruluşu gibi be- lirli nizam ve intizam içerisindedir. Çadırın mekân kullanımı kendi içinde 9 ayrı bölümden oluşur a) Yatak Yüklüğü (Yatak konulan yer), b) Azıklık/Azıklağ (Yiyecek içeceklerin konulduğu yer), c) Geysi yüklüğü (Giysi konulan yer), ç) Ocaklık (Ateş yakılan yemek pişirilen yer), d) Kapkacak Yeri (Tencere ve tasların konulduğu yer), e) Eşiklik (Kapı girişi), f) Ev sahibi yeri, g) Komşu yeri, ğ) Misafir yeri olarak (Eröz, 1991: 99-102).