Yörük Kültüründe Meydana Gelen Değişmeler

503 Yörük Kültüründe Meydana Gelen Değişmeler Somut Olmayan Kültürel Mirasın Korunması Çalışmaları ruğuna girmekten kaçmayı sağlıyordu. Bu yaşam tarzını sürdüren gruplar vur-kaç taktikleriyle düşmana verebilecekleri maksimum zararı verirken aynı zamanda düşmandan sağladıkları ga- nimetleri de koruyabilmekteydiler. Orta Asya Türk göçebeliği konusunda kendi içinde farklılaşan birçok düşünce ileri sürülmüştür. Bunların hepsi bu yaşam biçiminin niteliklerine yönelik çeşitli açıklamalar getirmişlerdir. Farklılıklara rağmen bu yaşama biçimine, kendine özgü nitelikleri ne- deniyle, “step kültürü”, “atlı göçebe kültürü”, “bozkır kültürü” gibi birbiriyle örtüşen isimlendirmeler yapılmıştır (Kutlu, 1992: 60). Çalışmada ele alınan Yörük kültürü, Orta Asya’da yaşanan Bozkır kültürünün Anadolu topraklarındaki yansımasıdır. Anadolu topraklarında kayıtlara geçen ve bugün bilinen Yörük grupları Oğuz Türklerinin bir kısmını temsil etmektedirler. Günümüzde bunların torunları olan Yörükler konargöçer yaşamdan çoğunlukla yerleşik yaşama geçmiş, çok küçük bir kısmı ise yarı konargöçer bir yaşamı sürdürme çabası içindedir. Osmanlı imparatorluğu döneminde konargöçer Yörükleri yerleşik yaşama geçirmek için zorunlu iskân politikaları uygulanmıştır. Bu uygulama Cumhuriyet Türkiye’sinde de 1950’lere kadar aralıklı sürdürülmüştür. Konargöçer Yörükler ara- sında 1960 sonrası kendiliğinden ve gönüllü yerleşiklik hızlanmıştır. Endüstri devrimi sonrasında ortaya çıkan yaşam biçiminin Türk toplumsal yaşamına da yansıması yerleşik halkı değiştirdiği gibi konargöçer grupların yaşamını da değiştirmiştir. Bu değişimle birlikte, eğitim süreçlerine olan talep, değişik mesleklere mensubiyet, evlilik tercihleri, modern teknolojiden yararlanma, ikamet tarzları, boş zaman değerlendirme biçimleri ve hatta özgürlük ve merkezi otoriteye bağlılık anla- yışları gibi mental, moral ve maddi kültürlerinde köklü değişimler ortaya çıkmıştır. Bu çalışmanın bulgularına dayanılarak tespit edilen sosyo-kültürel değişmeler şu şekilde sıralanabilir; - Yörüklerin eğitim seviyeleri genç kuşaklarla birlikte her geçen gün yükselmektedir. - Yörüklerde kitle ulaşım ve iletişim araçlarının etkisi bilgi düzeylerine ve top- lumsal çevrenin genişlemesini ve özellikle gençlerin dış gruplarla ilişkilerinin artmasını sağlamıştır. - Bunlarla birlikte eğitim imkânlarından yararlanma düzeyi ve kentsel meslek tercihleri evlilik tercihlerine de yansımış; eş tercihlerinde endogamik evlilikler azalırken egzogamik evlilikler gerek kırsal yaşam süren genç kuşaklarda gerekse şehirde yaşayan- larda yaygınlaşmıştır. - Yörük yaşam tarzının en önemli moral değerlerinden olan “karşılıksız yardım- laşma” ve bununla pekiştirilen grup içi bağlılıklar günümüzde giderek azalan ve unutulmak üzere olan bir değer haline gelmiştir. - Yörük yaşam tarzının esasını oluşturan küçükbaş hayvancılık (koyun ve kıl keçisi) yapanların sayısı orman kanunu, devlet desteğinin yeterince olmaması, yaylada ve kışlada hayvan otlatma yerlerinin her geçen gün daralması ve yeni neslin bu işi yapmaya istekli olmamasından dolayı giderek azalmaktadır.