Zeytin Ağacının Gölgesinde Bursada Zeytin ve Zeytinyağı Kültürü

320 Zedal KONDAKÇI T.C Kültür ve Turizm Bakanlığı HAYATIN HER AŞAMASINDA ZEYTİNVE ZEYTİNYAĞI Hayatın başlangıcı olarak kabul edilen doğum geleneklerinde hamilelikten itibaren gele- neksel uygulamada karşımıza zeytin ve zeytinyağı çıkmaktadır. *Hamile kalan kadın zeytin yedikten sonra elini vücudunda bir yere sürerse çocuğun aynı yerinde zeytin lekesi olur (Keles, Orhaneli, Harmancık). *Hamile kadının karnı büyüdükçe, derisi çatlamasın diye karnına zeytinyağı sürülür (Gem- lik, Mudanya, Orhaneli). *Doğum sancısı başlayan kadının kolay doğum yapması için bacak arasına zeytinyağı sürülür (Mudanya, Gemlik-Umurbey). *Bebek doğduktan sonra yıkanır ve bütün vücudu zeytinyağı ile yağlanır (Gemlik-Umur- bey). *Yürüme çağına gelen çocukların ayaklarının altına çabuk yürümesi için zeytinyağı sürülür (Mudanya-Trilye). Evlenme çağına gelen gençlerin düğün tarihleri zeytin hasat dönemine göre belirlenir, genellikle yaz aylarında düğün yapılır. “Zeytin dalda çok olunca düğün çok olur” denir, zeytinin bol olduğu yıllarda düğünler çok gösterişli yapılır. Genellikle düğün alışverişlerinin yapıldığı Han- lar Bölgesi’nde “zeytinden sonra” ödemek üzere borçlar düzenlenir. Özellikle zeytin üretiminin yaygın olduğu ve ekonominin zeytine dayandığı ilçelerde Eylül ayından sonra düğün yapılmaz. Halk ekonomisinde, geleneksel alışveriş yöntemlerinde, zeytin ve zeytinyağı kullanılır. Borçlanan kişiler borçlarının ödeme tarihlerini zeytin zamanına göre ayarlar veya borçlarını zeytin ile öder. “ Takas zeytini” adı verilen zeytinler ile başka bir ürün karşılığında alışveriş yapılır, özellikle dip zeytini adı verilen yağlık zeytin karşılığında başka bir ürün alınır. Gemlik’in Umurbey Mahallesi’nde takas zeytini karşılığında balık alındığı ve bu zeytine “balık zeytini” adı verildiği kaynak kişiler tarafından belirtilmiştir. İznik Göllüce’de geçmiş dönemlerde köylerine gelen karagöz tiyatrosu ve tiyatro topluluk- larına bilet parası karşılığında zeytin ve zeytinyağı verildiği kaynak kişiler tarafından belirtilmiştir. Çocukların zeytini tanımaları ve sevmeleri için zeytin toplayan çocuklara ödül olarak zeytin verilir, zeytinin elle seçildiği yıllarda zeytin seçen çocuklara hediye olarak seçtiği zeytinler sepeti ile hediye edilir. Çocuk zeytin sepetini bakkala götürür, karşılığında para veya istediği yiyeceği alır. “Çocuk zeytini ” adı verilen zeytinler çocukluk çağında zeytin toplayan, günümüzde otuz yaş üzeri yetişkinlerin hatırasında yer almaktadır. Kadınlar çeyiz almak ve çerçiye vermek için zeytin tuzlar, “çeyiz zeytini” adı verilen bu zeytinleri kadınlar çeyiz alışverişlerinde kullanır.