İşlev ve Yapısı Açısından Sinop’ta “Müğren Manileri” Üzerine Bir Değerlendirme

137 İşlev ve Yapısı Açısından Sinop’ta “Müğren Manileri” Üzerine Bir Değerlendirme Türk Halk Edebiyatı “Rereşaahhhhhrereşaaa” “Hey Heeeeeeyyyyyyy” “Reriroşımrorıreşim” “ Vorıreşımrerıroşım” Yine kaynak kişinin belirttiğine göre bu sözler, manilerin iki taraf arasında sırayla söyle- mesi için kullanılır.“Reriroşım” diyip karşı taraf başlıyor. Yani bu karşılık vermek anlamına geliyor. Sıra sana geçti sen söyle anlamında. Erkekler arkada sap bağlarlar, kadınlar, erkeklerin içinde söylemez ( K.K.3). Bu şekilde icra edilen müğren manilerinin yapısal niteliklerine yönelik değerlendirmeler ise şöyle yapılabilir: Durum bildiren manilerde göze çarpan nitelik, çevreye veya kişiye dair bir tasvirin bulunu- şudur. Bu tasvire bağlı olarak da genellikle bir istekte bulunma söz konusudur. Bu tür manilerde manici, hayata veya kendi yaşantısına dair isteğiyle ilişkili durumu ortaya koyarken önce içinde bulunduğu durumu küçük bir kesit olarak sunar. Bu; doğaya ait unsurlar, giyim-kuşam, yaşam tar- zına ait unsurlar vb. olabilir ve anlatıcının nereye ait olduğunu bildirir. Başka bir deyişle müğren manilerinin söylendiği tarla ya da bahçede, diğer kadınlar önünde kendi durumunu ifşa etmiş olur. Yani bu tipte istek ve tasvir bir aradadır, bireysel olanı, özeli verir. 1. Gaya gayaya garşu Gayanın yanı çarşu Ben o yârden ayrıldım Ağladım zaruzaru Bu maniyi söyleyen kişi, pek çok manide olduğu gibi ilk dizelerde doğaya ait unsurlarla bulunduğu ortamı tasvir eder. Sonraki dizelerde genelden özele dönüp kendi durumunu belirtir. Sevdiğinden ayrılmanın acısını etrafındakilere bildirmiş, ifşa etmiş olur. Anne bana terlik al Üstü yeşil olmasın Benim sevdiğim oğlan Buralardan olmasın.( KK.3) Bu manide de benzer şekilde gelin olmayı bekleyen kızın istekleri dile gelmektedir. Giyi- lenler, evlenecek kişinin uzaktan veya köy içinden olması kız için önem taşır. Buna dair istek kız tarafından açıkça söylenemezse de manide dile getirilir. Çevreye de istek belirtilmiş olur. Diğer tip yapısal nitelik olay bildiren manilerdir. Bu manilerde müğrende yapılan iş ile maninin yapısı arasında doğrudan ilişki vardır. Bu maniler hareket, iş içermesi bakımından diğer tipten ayrılabilir. Bilinçli ya da bilinçsiz, manici içinde bulunduğu iş koşullarını maniye ekler. Bu