­ AFYONKARAHİSAR AHŞAP İŞÇİLİĞİ | Kültür Portalı

Afyonkarahisar Ahşap İşçiliği - Afyonkarahisar

El Sanatları

Ahşap kolay şekil verilmesi nedeniyle hemen her yerde kullanım alanı bulmuştur. Hammadde olarak ağaç işleyen Afyonkarahisar el sanatlarını; mimari eleman yapımında, mutfak araçlarının yapımında, dekoratif amaçlı, tarım araçları yapımında kullanılan olarak gruplandırabiliriz. Mimari elemanlarda ahşap; Afyonkarahisar’da bulunan birçok tarihi yapının minber, kapı, pencere gibi mimari elemanlarında seçkin ahşap işçiliği bulunmaktadır. Afyonkarahisar tarihi evlerinin tavan süslemeleri ahşaptandır. Tavan göbekleri çok süslüdür. Geometrik motiflerin yer aldığı göbekler daire, elips ya da çokgen biçimindedir. Bazı evlerde tavanın tamamını ajur ve ahşap oyalar kaplar. Ahşap tekne tavanlarda, ortada dikdörtgen bir göbek ve içinde baklava dilimleri, eşkenar dörtgenler yer alır. Dolap kapakları sade ya da geçmelerle süslüdür.

Afyonkarahisar’da olduğu gibi ilçe ve köylerinde de ahşap tavan, kapı ve dolap kapak süslemelerinden örneklerle karşılaşmak mümkündür. Sahipata oğlu Ahmet tarafından, 1272 yılında yaptırılan Afyon Ulu Camiinin ahşap işçiliği dikkat çekicidir. Ağaçtan oyma tekniği ile süslenmiş, iri mukarnas başlıklı 40 adet sütun üst yapıyı taşımaktadır. Camide boyalı nakışlarla süslü 200’ün üstünde ahşap levha vardır. Ahşap üzerine yapılan süslemelerde geometrik desenler, yazı, bitkisel motif ve kompozisyonlar kullanılmıştır. Renkler sarı, kırmızı, açık, koyu mavi, lacivert ve kahverenginin tonlarıdır. Günümüze sadece orijinal ahşap kapı kanatları ile ulaşabilen minber, yağlı boya ile boyanmıştır ve Selçuklu ağaç işçiliğinin güzel örnekleri arasında yer alır. Sahipata oğlu Nusreddin Ahmet Bin Mehmet’in emri ile İdris oğlu Hacı Ali tarafından yaptırılan Kubbeli Mescidin kuzeyi sivri kemerli, süt beyazı mermer profil çerçeveli, ahşap kapı kanatları ağaç oymacılığın (Taklit Kündekari), geçme işçiliğinin güzel bir örneğidir. 1472 yılında yaptırılan İmaret Camiinin ağaç oyma tekniğindeki kapı kanatları ve süslemeli pencere kapakları ise Fatih Dönemi'nin üslubunu yansıtmaktadır.

Mutfak araçlarının yapımında; tekne, oklava, sofra, pişirgeç vb hâlâ yapılmaktadır. Dekoratif amaçlı; tavla, biblo, pano, çerçeve, küçük boyutlarda at arabası, kağnı ve saban, şekerlik, peçetelik, sehpa vb yapılmakta ve kullanılmaktadır.

Tarım araçları yapımında; at arabası, kağnı vb araçlar teknolojiye yenik düşmüştür. Kağnı, at arabalarının imal edilmeye başlamasıyla kaybolmuştur. Motorlu taşıtların kullanılması ile de at arabalarına duyulan ihtiyaç azalmıştır. Afyonkarahisar’da ağaçtan yapılan arabaları özelliklerine göre tatar araba ve yaylı araba olarak ikiye ayırabiliriz. Tatar arabaları arabayı çeken hayvana göre at veya öküz arabalarıdır. Yaylı arabalar arabayı çeken hayvan adedine göre tek atlı veya çift atlı arabalardır. Ahşaptan yapılan at arabaları tamamlandıktan sonra rengarenk boyanır. Boyamada bayrak, çiçek, Kız Kulesi ve ev motifi konu olur. Günümüzde at arabaları nadiren kısa mesafelerde yük taşımak amacıyla kullanılmaktadır.

Görüntülenme Sayısı : 2719    Eklenme Tarihi : 05 Mart 2013 Salı    Güncellenme Tarihi : 05 Kasım 2020 Perşembe