­ AMASYA CİCİM DOKUMALARI | Kültür Portalı

Amasya Cicim Dokumaları - Amasya

El Sanatları

Dokuma; atkı ve çözgü ipliklerinin dikey açı yapacak şekilde, birbirlerinin altından ve üstünden geçirilmesiyle ortaya çıkan düz yüzeyli ürüne verilen addır. Dokumalar, dokuma tezgahlarında çözgü denilen ve yan yana duran ipliklerin gücü ve nire denilen araçlarla bir kısmının yukarı kaldırılması ve diğer kısmının aşağı çekilmesi suretiyle açılan ve ağızlık adı verilen aralıktan mekik yardımıyla atkı denilen ipliklerin geçirilmesiyle oluşturulan düz yüzeylerdir.

Cicim dokumaları; çözgü ve atkı iplikleri arasına renkli desen iplikleri atılarak sıkıştırılmak suretiyle meydana getirilen dokuma türüdür. Cicim tersten yapılan dokumadır. Atkısı kıl olanları da, oldukça yaygındır. Cicim dokuma tekniğinin kullanılması ile dokumanın yüzeyinde sonradan iğne ile işlenmiş gibi kabarık desenler oluşmaktadır. Cicim dokumacılığında desenler oluşturulurken atkı iplikleri ile desen iplikleri belirli bir sırayı takip etmektedir. Atkı ipliği atıldıktan sonra yapılacak desene göre, desen ipliğinin bir veya birden fazla çözgü ipliği üzerinden atlatılması ile desen oluşturulmaktadır. Cicim dokumalarında, dokumanın yüzeyinde meydana getirilen desenler, ipliğin kalınlığına, inceliğine ve serpme motifler halinde olup olmadığına göre değişik görünüm almaktadır. Cicim dokuma ile heybe, sofra altı, gelin çuvalı, hurç, minder, divan örtüsü, tandır örtüsü, namazlak, yaygı ve yastık gibi ürünler yapılmaktadır. Cicim, atkı yüzlü veya bezayağı tekniğiyle dokunmaktadır. Desen ipinin atılış şekline göre iki veya üç atmalı cicim çeşitleri görülmektedir.

Amasya’nın Taşova İlçesi'ne bağlı Destek Kasabası'nda halen devam etmekte olan cicim dokumalarının geçmişi çok eski yıllara dayanmaktadır. Yörede yapılan incelemelerde bu dokumalarda yaklaşık 50 yıl önceye kadar yün ipliği kullanıldığı, dokumaların doğal boyalarla renklendirildiği ve yer tezgahlarında dokunduğuna ilişkin bilgiler alınmıştır. Yaklaşık 40 santimetre eninde dokunan yüzeylerin kullanım amacına göre dikilerek birleştirilmesi suretiyle daha geniş yüzeyler elde edilmiştir. Cicim dokuma tekniği, yörede uzun yıllar boyunca genellikle yer yaygıları, farklı amaçlar için örtüler, heybe ve torba gibi ürünlere uygulanmıştır. Günümüzde yörede bu dokumacılık azalmakla beraber devam etmektedir. Ancak dokunan ürünlerde yün ipliği yerine orlon iplikler kullanılmaktadır.

Yörede cicim dokumalar geçmişte olduğu gibi “ip dokuma takımı” adı verilen yer tezgahlarında dokunmaktadır. Uygun mevsimlerde ev dışına kurulan bu tezgahlarda bezayağı örgüsünde çözgü yüzlü cicim tekniği ile dokuma yapılmaktadır. Dokumaların hemen hepsinde dokumanın boyu yönünde devam eden ve yörede “tahta” adı verilen renkli çizgilere yer verilmiştir. Gerek yün ipliği ile dokunan eski cicim dokumalarda gerekse günümüzde devam eden dokumalarda yörede “bay güzeli” adı verilen desen yaygın olarak uygulanmaktadır. Dokunması tamamlanan ürünler kullanım amacına göre renkli saçak veya püsküllerle süslenmekte ve boncuklarla bezenmektedir.

Görüntülenme Sayısı : 4329    Eklenme Tarihi : 12 Şubat 2013 Salı    Güncellenme Tarihi : 24 Kasım 2020 Salı