­ HIDIRELLEZ | Kültür Portalı

Hıdırellez - Amasya

Gelenekler-Görenekler

Amasya’da; 6 Mayıs günü, yemekler yapılır, kırlara çıkılır, kızlarla erkekler ayrı ayrı toplanarak eğlenilir. Salıncaklar kurulur yemekler yenir. Kızlar bir çömlek getirirler, içine su konulduktan sonra yedi daldan yedi farklı çiçek alınarak bu suyun içine konulur. Aşağıdaki dörtlük okunur. Martuvalım nar olsun Yedi çiçek al olsun Martuval goyanların Haceti gabul olsun. Herkes kendine ait bir şey koyar çömleğin içine (yüzük, toka, çivi vs.) Çömleğin üzerine bir bez örtüldükten sonra bir mani okunur ve çömlekten bir eşya çıkarılır, çıkan nesne kime aitse okunan mani onun niyetine sayılır ve su içinde hiçbir şey kalmayıncaya dek bu durum devam eder. Çömleğin başına bir çocuk oturtulur ve nesneleri onun çıkarması sağlanır. (Taşova Alpaslan Beldesi)

Çömleğin başında okunan manilerden örnekler;

  • Mani demeye geldim Manici başı mısın Kaymak yemeye geldim Cevahir taşı mısın Kaymak değil muradım Bir mani de söylersem Yari görmeye geldim
  • Cebinde taşır mısın Sabahınan er gittim Kavakta yorganım var Kömüşünen herg ettim Dibinde urganım var O yar benim olursa O yar benim olursa İşi gücü terk ettim Her yere kurbanım var

Geçmişte yapılan bu tür eğlenceler günümüzde yerini yalnızca piknik yapmaya bırakmıştır. Bunların yanı sıra Amasya’da Hıdırellez günü türbelere giderek dilek dilemek çok yaygın bir gelenektir. 6 Mayıs günü sabah ezanından sonra şehir mezarlığı içinde yer alan ve mezarlığa da adını veren Tekir Dede evliyasına gidilerek orda gerçekleşmesi istenilen dilekler için dua edilir. “Yarabbi eğer dileğim gerçekleşirse seneye Hıdırellez’de yine buraya gelip şeker dağıtacağım“ (adanan şey helva, çikolata vs. de olabilir) denir. Dilek dilendikten sonra hiç konuşmadan yola kadar inmek gerekir. Bazen de isteklerin taşla mezar üzerine çizildiği görülür. Mezarın tam üstünde yer alan ağaca, çocuk isteyenlerin beşik şeklinde şekiller yapmaları da tespit edilen diğer uygulamalar arasındadır. Dilek gerçekleşmişse bir sonraki sene Hıdırellez günü aynı yere gidilerek adak yerine getirilir.

Hıdırellez’de yapılan başka bir uygulama da Anadolu’da çok yaygın olan gül ağacına para asmadır. Hıdrellez’den bir gün evvel gül ağacına bir kese içinde para asılır ve Hıdırellez günü bu alınarak cüzdanda bir yıl boyunca taşınırsa paranın bereketli olacağına inanılır. Ayrıca gül ağacının dibine ya da ırmak kıyısına neye sahip olunmak isteniyorsa onun resmi yapılır. 5 Mayıs gecesi balkona halı konulur. Buralara Hızır’ın uğrayacağına ve dileklerin gerçekleşeceğine inanılır. Hıdırellezde sabah erkenden kalkılır ve hiçbir iş yapılmadan bahçeye taze fasulye, kabak vs. sebze ekilir. Kaza bela bunun başına gelsin diye duada bulunulur. (Merzifon Akören köyü)

Hıdırellezden bir gün evvel bahçeye kabak çekirdeği, salatalık vs. ekilir. Eğer o akşam ay yarımsa kabak ekilmez, kabağın ay gibi yarım olacağına inanılır. Hıdırellez sabahı “kuşlar cıvıldamadan’ kalkılır ve yayık yayılırsa yağın çok çıkacağına inanılır. Hıdırellez öncesi evler temizlenir, badana yapılır. Hıdırellez günü hiçbir iş yapılmaz. İnekler sağılmaz, yavruları serbest bırakılarak emmeleri sağlanır. (Taşova Şeyhli Köyü)

Görüntülenme Sayısı : 2692    Eklenme Tarihi : 04 Şubat 2013 Pazartesi    Güncellenme Tarihi : 06 Ekim 2021 Çarşamba