Toplumların kültürünü oluşturan temel öğelerden birisi de giyimdir. Giyim; bir toplumun kültürel değer yargılarını, inançlarını, yaşam biçimlerini, estetik ile sanatsal özelliklerini, geleneklerini, göreneklerini, örf ve adetlerini yansıtan bir araçtır. Giyim kuşam bireyin toplum içerisinde kendine yer edinebilmesi, kendini ifade edebilmesi ve iletişim halinde olabilmesi açısından önemlidir.

1. Kadın Giysisi

1.1. Başa Giyilenler

Fes

Fes; genellikle bordo, koyu kırmızı ya da kırmızı renklidir. Keçe veya çuhadan yapılır. Fes, huni şeklinde olup kalıpsızdır ve istenilen şekle getirilebilir. Başa takılan fes oldukça hafiftir. Fesin ön (alın) kısmı, yan yana altın ya da gümüş penezlerle (paralarla) sırmalı şekilde süslenmiştir. Sırmalı şekilde yapılan bu süsleme tekniği, iki ya da üç sıra halinde ve aşağıdan yukarıya doğru yapılmaktadır. Çeşitli renklerdeki kumaşlar fese dikilir, pul ve boncuklarla süslenir.

Oyalı Yazma (Yemeni- Dastar- Tülbent)

Oyalı yazma; ince pamuklu dokuma kumaştan yapılmaktadır. Fesin üzerine bağlanan yazmanın etrafına renkli ipliklerle ve farklı motiflerle tığ, şiş, mekik, iğne ya da pul oyası yapılmaktadır. Bu süslemelerde; boncuk, düğme, çaput (bez parçaları) ve çeşitli kabuklar da kullanılmaktadır. “Oya motiflerinde çiçek, yaprak, dal, ağaç, dağ, tepe, yer ve su işlenmiştir” (Şenel 2010: 241).                  

Alınlık (Fes Bağı- Çatkı)

Alınlık; etrafı tığ, şiş, mekik, iğne, pul oyalı ince pamuklu dokuma kumaş (yazma) ya da üzeri gümüş pullarla işli al (kırmızı) veya yeşil bürümcük kullanılmaktadır.

Oyalı Alınlık

Fesin ön kısmına, başın arkasında düğüm atılması suretiyle bir bez parçası üzerine altın ve gümüş penezlerle, çeşitli renklerdeki boncuk ve pullarla süslenmiş alınlıklar da mevcuttur. Kullanılacak olan alınlık, üçgen şeklinde katlanır ve düz bir hale getirildikten sonra fes ile oyalı yazmanın üzerine düğüm yeri başın arkasına gelecek şekilde bağlanır. Alın kısmına gelen düz zemine pul, boncuk ya da motif süslemesi yapılabilir.

Madeni Alınlık

Madeni alınlık, altın, gümüş ya da bronzdan yapılır. Alınlığın iki ucunda ve orta kısmında çengelli iğneler bulunmaktadır. Bu çengelli iğneler yardımıyla alınlık, fes ile fes bağının üzerine ve başın alın kısmına gelecek şekilde takılmaktadır. Alınlığın her iki yanında boyun kısmına doğru uzanan sarkaçlar bulunmaktadır.

Tepelik

Tepelik; Anadolu kadınlarının başlarına taktığı altın, gümüş ve pirinçten yapılmaktadır. Renkli boncuklarla, taşlarla ve mercanlarla süslenmiştir. Tepelikler genellikle fesin üzerine takılarak kullanılır. Telkâri işçiliğiyle yapılan bu baş takısının uçlarında pul, taş ve mercanlarla süslü sallantılar bulunmaktadır. Burdur Müzesinde bulunan bazı tepeliklerinin üzerinde “Mühr-i Süleyman” motifi kullanılmıştır. “Mühr-i Süleyman motifinin kullanılmasının sebebi; doğaüstü (tılsım ve muska) güçlerin kişinin yanında olacağının düşünülmesindendir” (Şenel 2010: 240).

Çenelik

Çenelik; ince ve uzun bir şerit kumaş üzerinde sallantıları olan penez, pul, boncuk; çiçek-bitki tohumları, çekirdekler; düğme, çeşitli kabuklar, çaput (bez parçaları) ve mercanlarla süslü baş takısıdır. Çenelik, çene altından geçerek uç kısımları alınlığın altına gelecek şekilde takılır. Ayrıca yine kumaş üzerine sıra sıra altın ya da gümüş (penezlerle) paralarla sırmalı biçimde dizilen ve tepeliğe düğme yardımıyla bağlanan şekli de mevcuttur.

Ciya (Tüğ- Gelin Tuğu)

Ciya; İbecik köyünde yaşayan gelinler tarafından kullanılmış ve günümüzde de kullanılmakta olan bir baş takısıdır. Kartal, turna, ördek, kaz ve tavus kuşlarının tüylerinden, teleklerinden yapılan gelin başlığı mitolojik anlamlar taşımaktadır. Kartal, turna, kaz ve tavus kuşlarının tüyleri toplandıktan sonra kökboyalarıyla canlı renklerde boyanır. Kökboyasıyla boyanan bu tüyler, ince uzun bir bez parçası üzerine üst üstü ve yan yana dikilir. “Ciya’yı gelin, evden çıkarken, gelin yüzü (duvak) günü ve düğünün ertesi günü de fesinin etrafına sararak takmaktadır” (Şenel 2010: 239).

1.2. Bedene Giyilenler

İçlik (İşlik- Köynek- Göynek- İç Göynek)

İçlik; bedenin üst kısmına ilk olarak giyilen bir nevi iç çamaşırı olarak kullanılır. Yumuşak pamuklu dokuma, ipek ya da alaca dokuma kumaşlarından yapılmaktadır. Üzerlerine yapılan oyaların renkleri görülebilsin diye içliklerin renkleri, beyaz ya da beyaza yakın (sarımtırak) olmaktadır. Etek boyu genellikle diz ya da kalça hizasındadır. Boyu diz hizasında olan göyneğin etek ucuna, kollu ise kol ucuna ve yakasına iğne, pul, boncuk ya da tığ oyası yapılmaktadır. Kollu, yarım kollu veya kolsuz olan bu iç entarinin yaka kısmı ise; yakalı, hâkim yakalı ya da yakasız olmak üzere üçe ayrılmaktadır. Yakadan göğüs altına kadar bir açıklık (yırtmaç) bulunmaktadır ve kenarları oyalanmıştır.

Gelin İç Göyneği

Gelin iç göyneği; ince pamuklu dokuma, ipek veya dokuma sırasında yapılmış desenli kumaştan (tülbent kumaşı) yapılır. Üzeri tel kırma tekniği (sarma) ile süslenmiştir. Gelin hamam giysisi olarak da bilinmektedir. Kısa kolludur ve kol kısmı beden kumaşıyla birlikte kesilip süslenir. Yaka kısmı yarım daire ya da yarım dikdörtgen görünümündedir. Sarımtırak renkli gelin göyneğinin üzerinde kadın motifi, baklava ve saksıda çiçek desenleri bulunmaktadır. Yaka kısmı açılmadan hazırlanır ve kişi giyene kadar da açılmamaktadır. Sebebi, yakanın muntazam şeklide durmasıyla ve içliğin yeni giyildiğini göstermekle alakalıdır. Boyu diz hizasında olan göyneğin etek ucuna, kollu ise kol ucuna ve yakasına iğne, pul, boncuk ya da tığ oyası yapılabilmektedir.

Bağırdak (Bartlak- Yakalık- Sıkma)

Bağırdak; pamuklu dokuma, ipek veya saten kumaşlardan yapılır. İstenildiği zamanlarda göyneğin üzerine giyilen, boyun ve göğüs altına bağlanan, kolları ve arka kısmı bulunmayan bağırdak bir tür sütyen veya önlük görevi görmektedir. Üç şekilde giyilmektedir. İlki yaka ve göğüs kenar uçlarında ikişer tane bağlamak için bezden yapılmış bağlar (ipler) vardır ve bu iplerle boyun ile göğsün hemen arkasına gelecek şekilde düğüm atılır. İkincisi göğüs altında bulunan lastik sayesinde rahatça giyilmektedir. Üçüncüsünde ise göyneğin hemen üzerine yakası ile yakanın altında bulunan yırtmaç kenarları iğne, pul, boncuk ya da tığ oyalı yakalıklar monte edilir.

Yakalık

Yakalık; pamuklu veya alaca dokuma kumaş üzerine yapılan arka bedeni ve kolları bulunmayan bir giysidir. Bu üst giysisi, beyaz, krem ya da sarımtırak renkli olmaktadır. Yaka ve ön ortasındaki yırtmaç kenarları, çeşitli renklerdeki iplerle iğne veya tığ oyası kullanılarak işlenmiş ve pullarla da süslenmiştir.

İç Don (Top Don)

İç don, şalvarın içine giyilir ve aynı zamanda iç çamaşır olarak da kullanılmıştır. Genellikle pamuklu dokuma, alaca dokuma ve küçük desenli basma kumaşlardan yapılır. Bel ve paça kısmı uçkurlanarak büzülür. İç donun ağında yarı yuvarlak ya da kare biçiminde bir kumaş parçası bulunmaktadır ve ağ kısmı yukarıdadır. Uzunluğu dizin hemen altındadır.

Şalvar (Bol Don)

Şalvar, çok eski dönemlerden bu yana Anadolu’nun hemen her yöresinde kullanılan bir giyim eşyasıdır ve halen Anadolu’nun birçok yöresinde yaygın bir biçimde kullanılmaktadır. Üç eteğin rengine uygun ya da üçeteğin kumaşından yapılır. Çitari, hatai, sevai, altıparmak, atlas, kutnu, canfes, ipek, ipekli saten, saten, kadife ve basma kumaşlarından yapılır. Kırmızı, bordo, yeşil, mavi, sarı, pembe, mor ve bu renklerin yakın tonlarında olan şalvarların üzeri genellikle desensizdir ya da kumaşın kendi deseni mevcuttur. İç donun üzerine ve üçeteğin altına giyilen şalvarın bel kısmı oldukça geniş olduğu için uçkurlanarak büzülür. Ağında yarı yuvarlak ya da kare biçiminde bir kumaş parçası bulunmaktadır ve ağ kısmı yukarıdadır. Uzunluğu ayak bileği hizasında olan bu giysinin paçaları aşağıya doğru daralmaktadır. Paçaları, geniş olduğu için lastik ya da bezden yapılıp ip şekline getirilmiş bir bağ yardımıyla büzülmüştür. Ayrıca rahat büzülebilmesi için paçalara krem renkli kumaş eklenir. Şalvarın iç kısmı yine aynı kumaşla astarlanır.

Üç Etek

Üç etek; hatai, çitari, kutnu, sevai, altıparmak, canfes, ipekli saten, saten ve kadife kumaşlarından yapılır. Üç eteklerin renkleri; kırmızı, bordo, yeşil, mavi, sarı, pembe, mor ve bu renklerin yakın tonlarında olmaktadır. En eski kadın giysilerindendir. Göyneğin üzerine giyilen bu giysinin ön tarafı iki, arka tarafı ise tek parçalıdır. Yan dikişler belden aşağı yırtmaçlı, ön ortası boydan boya açıktır. Muntazam bir şekilde görünmesi için iç kısmı, üçeteğin görünümüne uygun basma kumaşlarla ya da bezlerle astarlanır. Genelde U, V yakalıdır ve ön beden göğse kadar açık olup belde düğmeyle iliklenir. Üç eteğin ön tarafındaki iki parça kaldırılıp kıvrılarak belin arka alt kısmına (kuşağa) tutturulur ya da beldeki kemere sokularak kalçanın üzerinde güzel bir görünüm verilir. Kollar düz kesimli ve uzun olup ağız kısmı manşetli veya yırtmaçlıdır. Üçeteğin yaka, kol ucu ve bütün kenarları tığ oyası, sim ya da siyah iplerle kordon tutturma tekniğiyle işlenmiştir. Sutaşı, sarı ve gümüş renkli sim, pul boncuklarla sırma tekniği ile de çiçek, dal motifleri kullanılmıştır.

Yelek

Yelek; iç göynek ya da üç eteğin üzerine giyilir. Çitari, basma veya pamuklu dokuma kumaştan yapılır. Kolsuz, yakasız, hâkim yakalı, U veya V yakalı, ön ortası boydan boya açık, arkaları genellikle düz renk kumaştan, önleri ve yakası süslemeli bir üst giysisidir. Yeleğin ön ve ön orta kısmı; kordon tutturma, sıra zincir işi, sarma ve rişliyo tekniği, tığ ve iğne oyası, çiçek-yaprak-dal motifleriyle ve sim ipliklerle süslenmiştir. Üzerine cepken giyileceği için sadece ön tarafı işlenmiştir. Fakat yelek, cepkenin altına her zaman giyilmemektedir.

Cepken (Kepe)

Cepken; genellikle kadife kumaştan yapılır ancak ipek kumaşlardan yapılanları da mevcuttur. İç kısmı basma ya da dokuma kumaşlarla astarlanmıştır. İç göynek üzerine giyilir. Boyu bel hattının yukarısında kalan cepkenin etek uçları ve ön açıklık kenarları düz veya dilimlidir. Kolları uzun, bol ve kol uçları yırtmaçlı (dilimli) ya da düz olmaktadır. Yakasız olan bu giysinin ön ortası boydan boya açıktır. Cepken renkleri; kırmızı, bordo, yeşil, mavi, sarı, pembe, mor ve bu renklerin yakın tonlarında olmaktadır. Yaka, kol, etek uçları, ön açıklık kenarları, ön ve alt beden köşeleri ve omuzlarda siyah kaytan iple ya da sarı ve gümüş sim sırmayla kordone süslemesi veya kordon tutturma tekniği uygulanmıştır. Kullanılan motifler ise; su ve bitkisel (çiçek, yaprak, dal, ağaç) formlardır.

Dolama Kuşak (Çevre Kuşak, Uçkur)

Dolama kuşak; pamuklu veya alaca dokuma kumaşlarından yapılmaktadır. İç don, şalvar veya üçeteğin üzerine bağlanan bir tür kuşaktır. Asıl amacı şalvar veya iç donun belde durmasını sağlamaktır. Uç kısımlarında çiçek, yaprak, dal, baklava dilimi motiflerle nakışlanan ya da altın, gümüş tel kırma tekniği ile süslenen bu kuşakların ortalama eni 12-20 cm ve boyu 170-200 cm uzunluğundadır. Bele dolanan (sarılan) kuşağın nakış kısımları görülecek şekilde ön yandan sarkıtılır. Böylelikle genç kızlar ve kadınlar, hünerli ellerinin süslemelerini göz önüne çıkarmış olur. Dolama kuşağın bir amacı da iş yapan kadınlara havlu görevi görmesidir. Süslemede kullanılan ipliklerin renkleri göz alıcı şekilde çok canlı ancak süslemelerin ön planda olması için kumaşların renkleri ise beyaz ya da sarımtıraktır.

Şal Kuşak (Acem Şalı Kuşağı, Kuşak)

Geometrik desenlerle ve çeşitli renklerden oluşan ipliklerle dokunmuş kare biçimli olan şal kuşak iç don, şalvar ile üç eteğin üzerine bağlanır. İpekten dokunan farklı renklerde kumaşlarda mevcuttur. Üçgen biçiminde ikiye katlanır ve kalçayı tamamen örtecek şekilde kullanılır. Üzerine dokuma kolon kuşak sarılır.

Arkalaç (Arkalık)

Arkalık; 1 metrekare büyüklüğünde siyah yün dokumadır. Üzeri beyaz çizgili ve serpme benekli dokumadan desenlidir. İpek kumaştan yapılanları da mevcuttur. İki kenarı uzun saçaklıdır. Bele üçgen katlanarak sarılır. Üçgen olarak da dokunan arkalacın üzerinde çeşitli renklerde çizgiler bulunmaktadır. Kalçayı tamamen örtecek şekilde ve kolon kuşak yardımıyla ya da varsa kendi kenar bağlarıyla bağlanır.

Kolon Kuşak

Kolon kuşak; yün dokumadan yapılır. Çarpana dokuma olup çok çeşitli desenlerdedir. Kolon kuşak, 3-4 m uzunluğunda iki parmak genişliğindedir. İki ucu yünden yapılma uzun püsküller ve boncuklarla süslü olan kolan kuşağın yardımıyla önecek, şal kuşak ve arkalaç bele bağlanır.

Önecek (Önlük, Peştemal)

Önecek; dikdörtgen şeklinde olup ipek ya da pamuklu, enine çizgili dokuma kumaşlardan yapılır. İpekten yapılanların arka kısmı, kumaş hareket esnasında yıpranmasın diye pamuklu dokuma kumaşlardan yapılmaktadır. Kumaş ikiye katlanarak eni boy olarak kullanılır. İkiye katlanan kumaşın üstte kalan kısmı alttakine göre daha kısadır. Büzülerek kolan kuşak yardımıyla bele bağlanan öneceğin her iki katının uç kısımlarından çeşitli renklerdeki yün ipliklerle, boncuklarla ve pullarla süslenmiş püsküller sarkıtılmıştır. Etek boyu diz kapağından yaklaşık 10 cm aşağıdadır. Bazıları ise siyah renkli yün dokumalardan yapılır. Dikdörtgen biçiminde kullanılan bu dokumanın üst kısımlarında baklava dilimi veya bitki formlarıyla süslenmiş çeşitli iplik ve boncuklardan yapılmış motifler bulunmaktadır. Öneceğin üzerinde ve uç kısımlarında yün iplerle, boncuk ve pullarla süslenmiş püsküller sarkıtılmaktadır. Üçetek ve arkalaç üzerine sarılan önecek, kolan kuşak ile belin arkasında düğümlenir ve püskülleri kalçadan aşağıya doğru sarkıtılır. İş esnasında; üçetek, içlik veya şalvarın kirlenmemesini sağlamaktadır.

Madeni Kemerler ve Madeni Kemer Tokaları

Madeni kemerler; altından, gümüşten ya da bronzdan yapılır. Kemerlerin üzerinde kırmızı, mavi ve yeşil ağırlıkta olmak üzere çeşitli renklerde boncuklar kullanılmıştır. Kemer tokaları genellikle çiçek, yaprak ve su motifleriyle şekillendirilmiştir. Burdur Müzesinde bulunan “Mühr-i Süleyman” motifli kemer tokaları üzerinde “ajur”, “kakma” ve “kabartma” teknikleri kullanılmıştır. Diğer motiflerde de tokanın arka kısmından dövme tekniğiyle kabartma işi yapılmıştır (Şenel 2010: 239). Genellikle kemer tokalarının alt kısmında, zincirler üzerinde pul, boncuk ve ay yıldız süslemesiyle yapılan sallantılar bulunmaktadır. Bazı kemerler deriden yapılmış ve uçlarına kemer tokası geçirilmiş bazıları da çeşitli madenlerden parça şeklinde yapılmış ve birbirine eklenmiştir. Ayrıca madeni tokalı kemer, kolon kuşak ya da kostümün rengine uygun kumaş kuşakların ortasına takılarak da üç eteğin üzerine bağlanabilir. Bu kemerler, genellikle şehirde yaşayan ve maddi durumu iyi olan kadınlar tarafından kullanılmıştır.

1.3. Ayağa Giyilenler

 Yün Çorap

Yün çorap; kirmanla eğrilen yün iplikten, 5 şiş tekniğiyle örülen ve diz altına kadar uzanan renkli iplerle işlenen motiflerle süslüdür. Krem renkli olan yün çoraplar çarık ya da yemeniyle ayağa giyilmektedir. Çarık ya da yemeniyi giydikten sonra ayağın görünen üst kısmında, renkli ipliklilerle işlenmiş motifler yer almaktadır.

Çarık

Çarık; Akdeniz Bölgesi’nde ve Ege Bölgesi’nin bazı kesimlerinde kullanılan manda ya da öküz derisinden şaplanarak yapılan bir tür ayakkabıdır. En kıymetlisi ise manda gönünün sırt kısmından yapılır. Ayağa giyilen çarıklar, tek parça gönden ayak tabanını, enlerine kadar parmak üstlerini, ayak etrafı ile topuğu kapatırlar ve sırım bağlanarak ayağa geçirilirler. Kesinlikle yalınayak giyilmezler. Kalın yün çorapla ya da baldıra bir bez (dolak) sarılarak giyilir. Ayak bileğine düz sarılıp düğüm atılır veya baldırdan dize kadar çapraz bir şekilde de bağlanabilir. Bağları kıl ipten ya da deriden olmaktadır.

Yemeni

Yemeni; deriden veya suni deriden yapılmıştır. Parmaklarını tamamen örtecek şekilde olup, yuvarlak burunlu ve topuksuz olan bu ayakkabılar oldukça hafiftir. Kırmızı, bordo, kahverengi ve siyah renkli olan bu yemeniler çarığa kıyasla daha rahattır.

Kundura

Kundura; siyah renkli deriden yapılmıştır. Siyah deri kısmından sonra ise yünlü kumaş üzerine sarı simle ve kordon tutturma tekniğiyle motifler işlenmiş ayrıca ayağa rahat giyilebilmesi için iki yanına lastik eklenmiştir. Üst kısımdaki derinin kenarları açık renkli bir iple nakışlanmıştır. Alçak topukludur. Tabanı köseleden olan bu ayakkabının burun kısmı sivridir ve burun ucu yere temas etmemektedir. Yuvalı kunduranın siyah deriden ve tabanı köseleden yapılan bir kılıfı vardır. Bu kılıf; kötü yol şartlarından dolayı içine giyilen kunduranın ya da mestin yıpranmaması için kullanılır. Kundura kılıfı olmadan da kullanılabilir.

2. Erkek Giysisi

2.1. Başa Giyilenler

Fes

Fes; keçeden veya çuhadan yapılmıştır. Genellikle bordo, koyu kırmızı ya da kırmızı renklidir. Fes, huni şeklinde olup kalıpsızdır ve istenilen şekle getirilebilir. Başa takılan fes oldukça hafiftir. Bazı feslerin tepesinde fes ibiği ve ibiğin ucunda ise siyah renkli bir püskül bulunmaktadır.

Poşu (Poçu- Poşu- Poşi)

Poşu; ipek ya da ince pamuklu dokuma kumaştan yapılır. Oyalı yazma da kullanılmaktadır. Kare olarak dokunan poşunun kenar kısımlarından sarkan püskülleri vardır. Bu püsküller, dokunan kumaşın kendi ipliklerinden meydana gelmektedir. Poşu, önce ikiye katlanarak üçgen şeklini alır daha sonra ince uzun bir baş bağı haline getirilir. Fesin etrafına sarılır. Başın sağ yan tarafından bağlanarak uç kısımları omuza doğru sarkıtılır. Genellikle siyah renk tercih edilse de turuncu, bordo, mavi, mor, yeşil vb. renkler veya içerisinde çeşitli renklerin bulunduğu desenli kumaşlar da kullanılmaktadır.

2.2. Bedene Giyilenler

Göynek (İç Göynek- Köynek)

Göynek; pamuk, ipek, bürümcük ya da alaca dokuma kumaşlardan yapılır. Düz veya çizgili desenlidir. Rengi beyaz, krem ya da sarımtırak olan göyneğin kolları uzundur. İçe giyilen göynek, bir nevi iç çamaşır vazifesi görmektedir. Hâkim yakalı ve yakasız olanları mevcuttur. Ön ortası, boydan boya ya da göğüs hizasına kadar açık olup düğmelerle iliklenmiştir. Yakasız olanların ön ortasındaki yırtmaç boyu göğüsün alt kısmına kadardır.                     

Mintan

Mintan; çizgili pamuklu dokuma, alaca dokuma, çitari, ya da ipekli çitari kumaştan yapılır. İç göyneğin üzerine giyilir. Ensiz hâkim yakalı, önü kapalı, yaka açıklığı yırtmaçlı ve düğmeli, uzun kollu ve kol uçları manşetlidir. Rengi mavi, mor, yeşil ve kırmızının tonlarında olup boyuna çizgili desenlidir.

Çağşır (Çahşır- Çakşır- Menevrek- Şalvar)

Çağşır; iç don üzerine giyilir. Karakeçi kılından ya da kara koyun yününden dokunmuş olan çağşır, ağır ve cildi rahatsız edici bir giysidir. Bundan dolayı günümüzde siyah kaşe, kahverengi ya da kara çuha kumaşlar tercih edilmektedir. Belde uçkurlarla toplanır. Bel kısmı geniş, paçaları dar, paça boyu ayak bileğinin hemen üzerinde olan çağşırın ağ kısmına iki parçalı kumaş geçirilmiştir.

İç Yeleği

İç yeleği; kadife veya çuha kumaşlarından yapılır. Yeleğin arka ve yan kısımları pamuklu veya çitari kumaşlardan yapılmıştır. Ön ortası boydan boya açık ya da çapraz kapamalıdır. Camadan olarak da bilinen bu giysi; kolsuz, U ya da V yakalı, kapamalı olanların önü düğmeli, çapraz kol-yaka-etek ucu kenarları ve yakadan itibaren ön iki kısmı siyah kaytan işlemelidir. İç kısmı astarlanan bu üst giysisinin ön yan kısımları, su (damla) ve bitki formlu motiflerle kordon tutturma tekniğiyle süslenmiştir. İç yeleğinin boyu, göğüs hizasının 3-4 parmak altındadır.

Kepe (Cepken)

Kepe; kadife veya çuha kumaşından yapılan kolları-yakası kara ipek ya da pamuk kaytanla işlenmiştir. Siyah, mavi ve mor renklerinde kadife kumaştan yapılmış üzeri mavi, siyah kaytan veya sarı sırma işli cepkenler de bulunmaktadır. Alt kol dikişi, bilekte oval bir yırtmaçla biter. Hâkim yakalı veya yakasız, ön ortası boydan boya açık, uzun kollu ve boyunun uzunluğu bel hizasının 20 cm yukarısında, göğüs hizasının 3-4 parmak altındadır. Bazı cepkenler ise bel hizasının hemen üzerinde kalmaktadır. Yakadan itibaren ön açıklık kenarları, etek kenarları ve kol ağızları kordon tutturma tekniğiyle işlenmiş ya da şeritler dikilmiştir. Bu şeritler, ön iki yan ortadan başlayıp omuzlar üzerinden arka etek ucuna kadar da kullanılmış ve arka kısımda koltuk altlarıyla birleştirilmiştir. Arada kalan kısımlar, yaka, kol ağzı, kol, ön ve etek kenarları siyah kaytanla (sim sırma, gümüş sırma vb.) tekniğiyle işlenmiştir. Göynek, mintan ve istenirse iç yeleğin de üzerine giyilir. Genellikle gök mavisi (açık kirli mavi) renginde kullanılan kepenin üzerine su (damla) ve bitki formlu motifler işlenir.

Şal Kuşak (Acem Şalı Kuşağı- Kuşak)

Geometrik desenlerle ve çeşitli renklerden oluşan ipliklerle dokunmuş kare biçimli olan şal kuşak iç don ile çağşır üzerine bağlanır. İpekten dokunan farklı renklerde kumaşlarda mevcuttur. Üçgen biçiminde ikiye katlanır ve kalçayı tamamen örtecek şekilde kullanılır. Üzerine dokuma kolon kuşak sarılır. Bele sıkı bir şekilde dolandıktan sonra kolan kuşak yardımıyla bağlanır.

Kolon Kuşak

Kolon kuşak; yün dokumadan yapılır. Çarpana dokuma olup, çok çeşitli desenlerdedir. Kolon kuşak, 3-4 m. uzunluğunda iki parmak genişliğindedir. Şal kuşak üstüne sarılarak bağlanır.  İki ucu yünden yapılma uzun püsküller bulunmaktadır. Günlük hayatta da çeşitli işlerde kullanılan kolon kuşak, sağ yanda dekoratif bir şekilde sarkıtılarak bağlanır.

2.3. Ayağa Giyilenler

Yün Çorap

Yün çorap; kirmanla eğrilen yün iplikten, 5 şiş tekniğiyle örülen ve diz altına kadar uzanır. Krem renkli olan yün çoraplar çarık ya da yemeniyle ayağa giyilmektedir. Çoraplar düz ya da tek renkle yapılmış ince görünümlü nakışlar yapılarak kullanılır. Damat çeyizindeki çoraplar ise, bol nakışlı (işlemeli) olur.

Çarık

Çarık, Akdeniz Bölgesi’nde ve Ege Bölgesi’nin bazı kesimlerinde kullanılan, manda ya da öküz derisinden şaplanarak yapılan bir tür ayakkabıdır. En kıymetlisi ise manda gönünün sırt kısmından yapılır. Ayağa giyilen çarıklar, tek parça göndenayak tabanını, enlerine kadar parmak üstlerini, ayak etrafı ile topuğu kapatırlar ve sırım bağlanarak ayağa geçirilirler. Kesinlikle yalınayak giyilmezler. Kalın yün çorapla ya da baldıra bir bez (dolak) sarılarak giyilir. Ayak bileğine düz sarılıp düğüm atılır veya baldırdan dize kadar çapraz bir şekilde de bağlanabilir. Bağları kıl ipten ya da deriden olmaktadır.

 Yemeni

Yemeni; deriden veya suni deriden yapılmıştır. Parmaklarını tamamen örtecek şekilde olup, yuvarlak burunlu ve topuksuz olan bu ayakkabılar oldukça hafiftir. Kırmızı, bordo, kahverengi ve siyah renkli olan bu yemeniler çarığa kıyasla daha rahattır.

Kaynak:

Mıhladız, Nurgül. (2021). Burdur Halk Kültürü Araştırmaları. K. Türkan, H. Kökten (Ed.). Geleneksel Giyim-Kuşam (285-311). Ankara: Gece Kitaplığı Yayınları.