Kilitbahir Kalesi Çanakkale Boğazı’nın Rumeli yakasında deniz geçişini kontrol altında tutmak için Çimenlik Kalesi (Kal‘a-i Sultâniyye) ile birlikte Fâtih Sultan Mehmed tarafından yaptırılmıştır.
Fotoğraf: Çanakkale Savaşları Gelibolu Tarihi Alan Başkanlığı
Dönemin tarihçilerinden Tursun Bey, İstanbul’un fethinin ardından boğazın en dar yeri olan Eceovası mevkisinde karşılıklı iki kale yapıldığını, birine Kilîdü’lbahr, diğerine Sultâniye adının verildiğini ve bu kalelere topların konulduğunu yazar. Tursun Bey, Kritovulos Historia adlı eserinde 1463 yılı olaylarından bahsederken Gelibolu ve Bolayır Valisi olan Donanma Kumandanı Yâkub Bey’in bu kalelerin inşasıyla görevlendirildiğini ve 1464-65 dönemini anlatırken de inşaatın tamamlanmış olduğunu belirtir.
Fotoğraf: Çanakkale Savaşları Gelibolu Tarihi Alan Başkanlığı
Kilitbahir Kale Müzesi genel itibariyle Osmanlı kale hayatının sergilendiği bir müzedir.
Fotoğraf: Çanakkale Savaşları Gelibolu Tarihi Alan Başkanlığı
Ana ziyaret alanları
Sarı Kule, Geç Dönem Avlusu (Hisar Peçe), Piri Reis ve İç Kule’dir.
Sarı Kule
Kanuni Sultan Süleyman döneminde Kilitbahir Kalesi tamir edilerek kalenin etrafı surlarla çevrilmiş ve Sarı Kule eklenmiştir. Kulenin kapısının üstüne yerleştirilen iki satır halindeki iki beyitlik kitabeden kulenin, 1541 yılında yapıldığı anlaşılmaktadır. Osmanlı kalelerinin anlatıldığı bu bölümde; Osmanlı kale mimarisi, kale yapısal donanımları, teşkilat yapısı, Avrupa’daki Osmanlı kalelerinin gravürleri, savunma silahları, ticareti ve günlük yaşamı canlandırılmıştır.
Geç Dönem Avlusu (Hisar Peçe)
Kanuni Sultan Süleyman döneminde yapılan tamirat esnasında kalenin savunmasını arttırmak amacıyla eklenen ön savunma mekanıdır. Bu avlu içerisinde geç dönem karargâh binasının kalıntıları ile topçu canlandırması vardır.
Fotoğraf: Çanakkale Savaşları Gelibolu Tarihi Alan Başkanlığı
Piri Reis Bölümü
Fotoğraf: Çanakkale Savaşları Gelibolu Tarihi Alan Başkanlığı
Bir dönem Kilitbahir Kalesi’nde görev yapmış olan ünlü Türk denizcisi Piri Reis’in anısına düzenlenmiş olan bölümde ziyaretçiler dönemin denizcilik araç gereçlerinin yanı sıra, Piri Reis’in meşhur dünya haritasını günümüz haritası ile karşılaştırmalı olarak görebilirler.
Fotoğraf: Çanakkale Savaşları Gelibolu Tarihi Alan Başkanlığı
İç Kule
Kilitbahir Kalesi’nin merkezinde yer alan İç Kule, üçgen planlı olup savunmada en son kullanılan yapıdır. 7 kattan oluşan Kule, barınma ve depolama amaçlı kullanılmıştır. Ayrıca girişin altında üçgen planlı bir sarnıç yer almaktadır. Birinci kata taş bir merdivenle çıkılmaktadır. Diğer katları birbirine bağlayan merdivenler ise ahşaptan inşa edilmiştir. Her katta aynı aksta yapılmış tuvaletler ve ocaklar mevcuttur. Katlarda bulunan büyük kemerli açıklıklar, kule dış cephelerinde dar menfez pencerelere dönüşmüştür. 27 metre yüksekliğe sahip olan kuleye, doğu yönündeki avludan, basık kemerli bir kapı ile girilmektedir. Kulenin üzeri tuğla üçgen çapraz tonozla örtülüdür. İç Kule’nin bir bölümü 1915'te Çanakkale Savaşı sırasında tahrip olsa da 1960’lı yıllarda yapılan restorasyon sonucu özgün haliyle günümüze ulaşmıştır.
Ziyaretçiler İç Kule’de sırasıyla
Zemin katında, kalenin yapımı ve yıllar içerisinde geçirdiği tamiratlar ve eklentiler hakkında bilgiler alabilir, dönem gravürleri ve sikkeleri görebilirler.
Savunma katında, kalelerin savunmalarına yönelik bilgiler alıp savunmaya yönelik eserleri görebilirler.
Yeme – İçme katında, dönemin yeme içme kültürüne yönelik canlandırmaları ve eserleri görebilirler.
Ticaret katında, Kilitbahir Kalesinin etrafında gelişen ticaret hayatına yönelik canlandırmaları ve eserleri görebilirler.
İbadet katında, kale içerisinde ibadete edenlerin canlandırmalarını ve ilgili eserleri görebilirler.
Kazı katında, teşhir ve tanzim çalışmaları esnasında yapılan arkeolojik kazılarda ortaya çıkan eserleri görebilirler.
Kaynak: Çanakkale Savaşları Gelibolu Tarihi Alan Başkanlığı