Zerzevan Kalesi’nin kuzeyinde yer alan Mithras Kutsal Alanı yeraltına ana kaya oyularak inşa edilmiştir. Yapının doğu duvarında ana kayaya oyulmuş sütunlar ve ortada büyük, yanlarda iki küçük niş bulunmaktadır. Ortadaki büyük niş etrafındaki iki sütunun üzerinden yükselen kuşak üzerinde boya kalıntıları izlenebilmektedir. Muhtemelen söz konusu kuşakta Mithras’a ait semboller bulunmaktaydı. Mithras’ın boğayı kurban ettiği sahnenin yer aldığı plaka da yine bu ortadaki büyük nişe konulmaktaydı.

 

 

Doğu duvara Mithras’ın sembollerinden olan ışın tacı motifi de kazınmıştır. Küçük nişlerden birisinde oldukça düzgün oyulmuş su veya kan çanağı ve hemen önünde zeminde havuz bulunmaktadır. Su veya kan çanağı ile havuz duvarın içinden geçen bir kanal ile bağlantılıdır ve Mithras dini törenlerinde su veya kan kullanıldığı bilinmektedir. Ayrıca tavan kısmında simetrik olarak yapılmış dört adet hayvan bağlama yeri de bulunmaktadır. Bağlama yerleri Mithras ayinlerinde kurban törenleri için kullanılmış olmalıdır.

 

 

Yapı, Roma İmparatorluğu’nun doğu sınırında tespit edilen ilk ve tek Mithras tapınağıdır. Yapının giriş kapısında ise yazıt ve semboller açık bir şekilde görülmektedir. Tapınağın yanındaki yeraltı yapısı, iki bölümden oluşmakta, tavan kısmında 5 kare açıklığa ve döner merdivenli bir girişe sahiptir. Her bir açıklığın altında çok düzgün oyulmuş yuvarlak çanaklar bulunmaktadır.

 

 

Boğa kurban törenleri ve bazı ritüeller tapınağın hemen dışındaki bu yapıda gerçekleştirilmiş olmalıdır. Yukarıda dışarıda kurban edilen boğaların kanları içerideki çanaklara akıyor ve böylece ritüel gerçekleşmekteydi. Ayrıca bazı gizli Mithraik törenlerin bu yapının içinde gerçekleşmesi büyük olasılıktır.

 

 

Tapınağın çevresindeki diğer yapılar ise kutsal alana tören için gelenlerin konakladıkları yerler olarak değerlendirilmektedir. Coğrafi konumu da dikkate alındığında Mithras Kutsal Alanı, planı ve in-situ vaziyetteki mimari unsurlarıyla şimdilik Roma’nın en erken mithraeumlarından biri olarak değerlendirilmektedir.

 

Hint-Pers kökenli olan tanrı Mithras “anlaşma ve dostluk” kavramlarının tanrısıdır, “aracılık eden” anlamına gelir. Mithras güneş tanrısıdır ve kültü güneş ile bağlantılıdır. Ayrıca ışığın, savaşın, adaletin ve inancın da simgesidir. MS 2. ve 3. yüzyılda Roma İmparatorluğunda oldukça yaygınlaşmıştır. MS 4. yüzyılda Hıristiyanlığın yayılmasıyla birlikte ise yasaklanmıştır. Gizem dini Mithraizm Romanın egemen olduğu bütün topraklarda özellikle askerler, tüccarlar ve aristokratlar arasında oldukça yaygındır. Öğretisi dünyanın yaratılışı üzerinedir ve evreni kontrol eden tanrı olarak da bilinir. Dinsel törenleri gizlidir ve dışarıya tamamen kapalıdır. Mithras dinine katılacak kişi on iki eziyeti çekmek zorundadır. Sadece erkeklerin kabul edildiği bu dine katılanlar yedi aşamadan geçmektedirler. Törenler yeraltında mağaralarda veya tapınaklarda gerçekleştirilmektedir.