Erzurum da en fazla bilinen Efsanelerden biri olan Külhani Baba’nın kabri Şeyhler Mahallesi, Şeyhler Hamamı müştemilatı içerisindedir. Külhani Baba hakkında Bilge Seyidoğlu’ nun kayda aldığı iki rivayet bilinmektedir.

• Rivayete göre Hz. Peygamber bir gün Külhani Baba’yı ziyaret eder ve ona selam verir. Aradan bir süre geçtikten sonra Külhani Baba, Peygamberin selamını alır. Bunun üzerine Hz. Peygamber ‘…Neden selamımı geç aldın…’ diye ona sorar. Külhani Baba ise; ‘…Kamış atıyordum, sonra eksik atarım diye selamını geç aldım…’ diye cevap verir. Bu rivayete göre her gün 10 para yevmiye alan Külhani Baba bunun 5 parasını fakirler için ayırırmış.
• O devirde Erzurum'da Sarayönü olarak bilinen Şeyhler Mahallesi muhitindeki Şeyhler Hamamı’nda külhancı olarak çalışan Külhani Baba bir tek mum ile külhanı ısıtır, haznenin suyunu kaynatırmış. Bu hali bilmeyen patron ise; ‘…Bu adam benden odun istemez, cılgamış istemez, bu hamamın suyunu acep neynen ısıtır’ diye düşünürmüş. Nihayet bunu sorduğunda ise Külhani Baba’nın cevabı şöyle olmuş; ‘…Ağa ne sen sor ne de ben söyliyeyim…’ Bu cevap üzerine Külhani Baba’yı takip eden hamam sahibi, su haznesinin altında tek bir mumun yandığını ve Külhani Baba’nın da sessizce namaz kıldığını görür. Hamam sahibinin bu sırra vakıf oluşu ile Külhancı Baba ruhunu teslim eder.

Derleme: Cemal Almaz, Şahin Torun / Erzurum İl Kültür ve Turizm Müdürlüğü

Kaynak:

• Bilge Seyidoğlu;  Erzurum Efsaneleri : Dergah Yay. Erzurum Kitaplığı 1997 – 2018
• Bilge Seyidoğlu;  Erzurum Efsaneleri : (Dergah Yay. Erzurum Kitaplığı 2018 Erzurum Büyükşehir Belediyesi Yayını)
• İ.Hakkı Konyalı: Abideleri ve Kitabeleri ile Erzurum Tarihi