Yapıları ve hususiyetleri farklı olmasına rağmen, sözlü ve yazılı kültür geleneği, birbiriyle etkileşim içindedir. Bu etkileşim sayesinde, süreklilik gösteren bir gelişme ortaya çıkmaktadır. Sözlü halk edebiyatının icra edeni olarak taşıyıcısı konumunda bulunan âşık, ortaya koyduğu eserlerin hem şairi hem de bestekârıdır. Kendisinin dizip koştuğunu yine kendi buluşu olan ezgilerde, zaman içinde değişen çalgı aletleri ile hem çalmış hem de okumuştur. Türk kültür tarihinde, geleneğin esas icracılarının yanı sıra, profesyonel karakterde olmasa da, “amatör icracı” özelliği gösteren kişilerin varlığını görüyoruz. Yetişme ve kendilerini dinletme itibariyle âşık sanatçılardan ayrılan ve genel niteliği itibariyle ehlidil olan kişiler, Çorum’da da geçmişten bu güne yaşamış ve eserler ortaya koymuştur. Gerek usta icracı olan âşıkların gerekse amatör kaynak kişilerin ortaya koyduğu eserlere bakıldığında, “destan” metinlerin çoğunlukta olduğu görülmektedir.

Destanlar, günlük hayatın herhangi bir olayı veya konusuna dair söylenebileceği gibi; âşığın veya amatör icracının duygu-düşünce dünyasında yer bulan bir hususu dile dökebileceği içerikte de olabilir. Yapısı itibariyle 5 ile 7 kıtadan fazla olan destan metinleri, yaygın olarak hecenin 11’li ölçüsü ile söylenmektedir. Çorumlu Dergisi’nde bulunan Âşık Haydar’a ait destanın dört kıtası şöyledir:

Sabahleyin erken yollara baktım Kanlı kamyon nasıl kıydın Necibe Kör olasın şoför yoluna çıktın Kanlı kamyon nasıl kıydın Necibe Bu kaza bilinmez gelecek başa Kimse yok ki imdadıma ulaşa Gelin ağlaşalım Necip çavuşa Kanlı kamyon nasıl kıydın Necibe Dönmüyor dilleri ezilmiş başı Ağıttan figandan inleşir çarşı Çok hizmeti vardır Çorum’a karşı Kanlı kamyon nasıl kıydın Necibe Âşık Haydar der ki söylerim size Yolumuz duş geldi kudomsuz göze Çorum vilâyetinde oldu bu kaza Kanlı kamyon nasıl kıydın Necibe

Kaynak: ÇORUM’DA SOMUT OLMAYAN KÜLTÜREL MİRAS - Yrd. Doç. Dr. M. Mete Taşlıova