Unsurun Adı: Diş Göllesi
Unsurun Bilinen Diğer Adları: Diş Hediği / Diş Buğdayı
Unsuru Uygulanan Grup, Topluluk ve Kişiler: Eskişehir deki yerli (manav), Çerkes, Tatar, Balkan göçmeni, tüm halklar bu geleneği devam ettirdikleri görülmektedir. Mihalıccık , Sivrihisar, İnönü, Çifteler ilçelerinde de bu gelenek sürdürülmektedir.
Unsurun Kısa Tanımı: Çocuğun ilk dişi çıktığında aile büyükleri akrabalar ve komşular bir araya gelerek Diş Budayı pişirirler. Buğday yörede Hedik-Gölle olarak adlandırılır. Pişirilip soğuyan buğdaya isteğe göre haşlanmış mısır, nohut fasulye, ceviz küçük şekerler ve kuru üzüm ilave edilerek misafirlere ikram edilerek komşulara dağıtılır. Diş buğdayı verilen komşular tabağı boşaltıp küçük hediyelerle iade ederler. Diş buğdayı yapılan bebek sofra bezinin üzerine oturtulur. Soğumuş olan bir avuç buğday başından aşağıya serpilir. Serpilmiş olan buğdaylar toplanarak evin çatısına atılır. (dişleri ağrısız ve güzel çıksın diye) Bazı yerlerde İlk dişi çıkınca dişi sağlam olsun diye buğday ipe dizilir duvara asılır. Çıkan dişi ilk gören kişi bebeğe hediye alır. Hediyenin en makbulü altındır. Altın alınmasının sebebi dişin sağlam ve dayanıklı olmasını ve uzun ömrü sembolize eder. Dişi ilk gören kişiye müjdelediği için hediye verilir. Diş göllesinde bebeğin önüne tepsi içinde çeşitli meslekler ait materyaller konulur. Bebek ilk neye elini uzatırsa o objenin temsil ettiği mesleği yapacağına inanılır. Aldığı objeye göre süslü olacak, zengin olacak okuyup büyük adam olacak gibi yorumlar yapılır. Bebeğin sağlıkla büyümesi için dua edilir. Buğday bereketi de temsil ettiği için bebeğin sağlıklı büyümesi ve bereketli bir yaşam sürmesi anlamını da gelmektedir. Gelen konuklar bebek ile birlikte müzik eşliğinde eğlenilirler. Bu eğlence bebeğin neşeli bir ömür geçirmesi için yapılmaktadır. Diş Buğdayı (diş göllesi diş hediği) olarak yapılan bu gelenek diş çıkaran bebeğin ilk dişini kutlamak dişlerinin ağrısız ve sağlıklı çıkması bereketli sağlıklı neşeli bir ömür sürmesi için yapılmaktadır.
Unsurun Coğrafi Dağılımı: Eskişehir merkez ve tüm ilçeler
Unsurun Korunmasına Yönelik Olarak Önerilen Koruma Önlemleri: Bu gelenek halk arasında yaygın olmasa da devam etmektedir ancak geç nesil fazla uygulamaktadır. Konu ile ilgili ilde bulunan kurum/kuruluşlar (üniversitelerin ilgili bölümleri, araştırma merkezi, enstitü, sivil toplum kuruluşları) Eskişehir Olgunlaşma Enstitüsü , A.Ü. Halk Bilim Araştırma Bölümü, O.G.Ü. Halk Bilim Araştırma Bölümü. Unsur ile ilgili bugüne kadar ilde yapılmış faaliyetler
Unsur İle İlgili Elde Bulunan Yayınların Listesi: Nermin Erdentuğ.Sosyal âdet ve gelenekler Ankara : Kültür Bakanlığı, 1977. 200 s. Pertev Naili Boratav, Yüz Soruda Türk Folkloru, K Kitaplığı, İstanbul 2003. Emiroğlu, Kudret, Gündelik hayatımızın tarihi Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları'nda İstanbul : Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları, 2012. KESKİN, Orhan Bütün Yönleriyle Sivrihisar, s.114-118 İstanbul, 2001 Kılıçaslan, Ahmet, Sivrihisar örf ve adetleri Ankara : Burak Matbaacılık, 1997. Fiziksel yapı: 223 s. Menavino, GiovanAntonio Türklerin hayatı ve adetleri üzerine bir inceleme/ GiovanAntonioMenavino ; Türkçesi Harun Mutluay. İstanbul : Dergah Yayınları, 2011.