Efelik kültürü asil tavırları ve duruşu ile Türk tarihinin en zorlu ve kritik dönemlerinde, millet olarak temsil ettiğimiz toplumsal karakterin en belirgin hamlelerini yapmış; kimi zaman yerel, kimi zaman da evrensel mesajlar vererek milletimizin yüz akı olmuş köklü bir kültürdür. Efelik kültürünü sadece sahne sanatları, folklorik giysi, notalara dökülmüş türküler veya ellerinde silahları ile dağlara çıkmış ve otoriteye karşı koymayı yaşam biçimi edinmiş insanlar düzeyine indirgemek, büyük bir yanlış ve yanılgıdır. Zira efelik kültürü, tarih boyunca kimi zaman siyaset kimi zaman hukuk, ekonomi, ilim, ahlak hatta din gibi tüm toplumsal kavramlarda kendini göstererek, doğruluk düsturunu ezeli Nasuh tövbesiyle ortaya koyarak, her alanda ifade etme cesaretini göstermiştir.

Efelik; günümüzde yaygın olarak bilinen zengin ve özellikli kostümleri, hepimizi coşturan zeybek oyunları, türküleri hatta “Milli mücadelede aklanmış eşkıya” gibi kısıtlı ve kasıtlı tanımlamaların ötesinde öncelikle mertlik, doğruluk, dürüstlük, cesaret, zulme rıza göstermeme, her daim adaletten yana olma, hürriyet aşkı ve pek tabii ki her koşulda karşılıksız bir vatan sevgisi ile anılmalıdır. Esasen Efe kelimesi Türkçe’de, yiğitlik, cesur, mert ve sözünün eri olmak, doğru yolu gösteren ağabey olmak anlamlarında kullanılagelmiştir.

Efelik kültürünü bir yaşama biçimi, hayatı yorumlama tarzı ve toplumsal refleks olarak ele aldığımızda, karşımıza yönetim biçimlerinin, dinin, paranın, sanatın ve bilginin kullanılarak kişisel ya da sınıfsal hegemonyaların, baskıların, zulümlerin kendini gösterdiği dönemlerde asla biat etmeyen, sosyal adaletin yanında olan, bağımsızlığına düşkün bir kültür çıkar ki, bu da efeliğin ilgi ve etki alanlarının, sınırlı neden ve olaylara dayanmadığını açık bir şekilde ortaya koymaktadır.

ı