Evlenme Çağı

Düzce’de yaşayan manav ve muhacirlerde bundan yaklaşık 20 yıl öncesinde evlilik alt yaş sınırı 16- 17 iken Çerkes ve Abhazlarda bu sınır biraz daha yukarılardadır. Evlilik yaşının düşük olması birkaç nedene bağlıdır. Kız çocukları ilkokuldan sonra eğitimlerine devam etmedikleri için; erkeklerse, askerden sonra istedikleri bir kızın başkasıyla evlenme ya da kızın cayma ihtimalinin olması gibi nedenlerle erken evlilik yapmıştır. Gençlerin yanı sıra aileler de “yerini bulunca vermeli” veya kendileri bağ bahçede çalışırken “evde bi gaşşık çorba gaynadanım olsun.” diye düşündükleri için 16’sına gelen oğul veya kızlarını evlendirme yoluna gitmiştir. Kendisinden yaşça büyük ağabey veya ablası olan genç, evlenmek için sıra bekler. Ancak bir sevdiği varsa ailesinin ve yaşça büyük olan kardeşinin rızasını alarak evlenebilmektedir.

Abhazlarda delikanlı yetiştiği zaman bazen ormana odun getirmeye gönderilir. Böylece evlenme zamanı geldi mi onu bir tartarlar. Odunca meşhur olan yani yanması kolay ağaçları seçip getirirse “ha bu evleneceği yeri seçmesini bilir.” derler. Zor yanan bir ağaç örneğin kızılağaç getirirse “Allaaah!!! İşe yaramayan odunu seçip getirdi, eşini nasıl seçecek? ” deyip delikanlının henüz evlenme çağına gelmediğini anlamış olurlar.

Evlenme yaşının düşük olduğu yıllarda 20-25 yaşlarına gelip halen evlenememiş olanlar için “niye evlenemedi, evde kaldı, kız iyiyse niye evde kaldı, kaldıysa bi kusuru olur, kalık oldu, alan olmaz.” gibi ifadeler kullanılır. Yine erkekler, kendi aralarında yaşı biraz geçip evlenmemiş arkadaşlarına “sen iyi adam olsan evlenirdin, lan dul galdın memlekette, bi evlenemedin.” diye latife yaparlar. Evlenemeyen kişiyi ziyarete, hocaya götürür, yıldıznamesine baktırırlar. “Sıcaklık” yaptırıp “filan kız seni sevsin” diye muska yazdırırlar.

Ancak bu kısmet açma uygulamaları aile içinde gizli kalır. Yakın çevreye çok duyurulmaz. Çerkes ve Abhazlarda ileri yaşına rağmen hiç evlenmemiş kişiler sık görüldüğü için toplumda bir yakıştırma yapılmadığı gibi birbirini sevip kavuşamayanlar bir ömür bekâr bile kalabilir. Aşağıdaki mısralar Kaynaşlı ilçesi, Sazköy köyünden Yusuf Özban adlı kaynak kişiye aittir:

Ayrılığın adını kalbime yazdım

Sanma ki o yazıyı bir başkası gelip silecek

Seninle başladı, seninle bitecek.

Günümüzde evlenme yaşına bakıldığında 25-30 yaşlarına kadar çıktığı görülür. Evlenme yaşındaki bu yükselmede eğitimin önemli bir etkisi olmuştur. Ayrıca kızların çalışma hayatına katılmaları da evlenme yaşını etkilemiştir.

Kaynak: Zuhal Kasap, "Geçmişten Günümüze Halk Kültürü Değerleri Kitabı" Düzce İli Evlenme Gelenekleri Üzerine Bir Değerlendirme.