Yumurtalık ilçe merkezinde yer alan Aigeai antik dönemde Kilikya Pedias (Ovalık Kilikya) bölgesinde, Ceyhan Nehri’nin doğusunda, İskenderun Körfezi’nin batısında önemli bir liman kentidir. Kent Hellenistik Dönemde Aigeai, Roma Dönemi’nde Aegeae, Orta Çağ’da Ajazzo Lajazzo sonraki dönemlerde ise Ayas ismini almıştır. Kent sikkelerine göre kentin tarihi MÖ 2.yy.a kadar uzanmaktadır. Antik dönem yazarlarından Pausanias, Tacitus ve Strabon eserlerinde Aigeai antik kentinden bahsetmişlerdir.

Aegeae Roma imparatorluk döneminde özgürdü ve stratejik öneme sahip donanma üssü olarak kullanılmıştır. Antik dünyanın 3 büyük Asklepios Tapınağından biri bu kenttedir. Kentin sağlık merkezi olan Asklepion’u ünlüdür. MS 215 yazında kenti ziyaret eden İmparator Caracalla’nın bu Asklepion’da dertlerinden kurtulduğu yazılıdır. Tarihte ilk tıp eğitiminin verildiği Asklepion isimli tapınak-hastanelerinden biri buradadır.

Kentin görülebilen kalıntıları Ayas Liman Kalesi, Deniz Kalesi, Süleyman Kulesi, sur kalıntıları, hamam kalıntıları, sütunlu cadde, kaya mezarları ve lahitler, adak taşları, yuvarlak sunaklar, künkler, heykel parçaları, değirmen taşları, yazıtlar ve mimari yapı elemanlarıdır. Yapılan kazı çalışmalarında bir grup mozaik açığa çıkmıştır. Mozaiklerde Eros (aşk tanrısı), hippokampos (denizatı) ve balıklar betimlenmiş ve şu an Adana Müzesi’nde sergilenmektedir.

Kaynak: Adana İl Kültür ve Turizm Müdürlüğü