­ ISPARTA BAYRAM GELENEKLERİ - NEVRUZ | Kültür Portalı

Isparta Bayram Gelenekleri - Nevruz - Isparta

Gelenekler-Görenekler

Günümüzde Isparta’da pek yaygın olmayan bu gelenek daha çok Yalvaç, Senirkent ve Keçiborlu gibi ilçelerde yaşayan alevî inancına bağlı topluluklar tarafından kutlanmaktadır. Alevî inancına göre Hz. Ali (r.a.)’nin doğum gününe rastlayan 21 mart’ı 22 mart’a bağlayan gece Nevruz'dur. Nevruz günü talipler dedelerin önderliğinde, öğleye yakın bir zamanda bir araya gelerek Nevruz hazırlıklarını yaparlar. Nevruz törenleri, ilk gün dedenin evinde başlatılır. Akşam bütün talipler dedenin evinde toplanırlar. Bu ve bunun gibi toplantılara "cem" denilmektedir.

Senirkent Uluğbey Kasabası'ndaki nevruz cemlerinden birisi özetle şöyledir. Nevruz törenleri dedenin postuna oturup şu duayı okumasıyla başlar: "Bismillahirrahmanirrahim. Bismişah Allah Allah, Allah Allah, Allah Allah dar divanlarımız kabul, hep muradlarımız hasıl, ömürler uzun, binalar bek, temeller kadim olsun yarabbi. Cenabı Rabbil alemin birliğimizden, dirliğimizden, çağırdığımız evlad-ı Ali’nin katarından, dizarından ayırmasın. On İki İmam efendilerimizin şefaatinden mahrum bırakmasın Yarabbi. Bu uğurda kestiğimiz kurbanlarımız divan-ı dergahta kabul ve makbul olsun. Tüy başına bin bir sevaplar ihsan eylesin, dünyada kurban, ahirette Burak olsun. İsmail (a.s.)’a inen koç kuzu kurban olsun, nefesler cem olsun gerçeğe hüü." Taliplerden birisi, daha önce kırdan topladığı sarı çiğdem ve menekşe gibi çiçekleri iki demet yaparak dedenin yanında bulunan, masanın üzerindeki vazonun içine koyar. Daha sonra dede Kur’an-ı Kerim’in Nur suresinin 35. ayetini okur ve duanın sonunda Kırklar Cemi için mumlar yakılır. Buna "delil uyandırma" denilir. Delil uyandırıldıktan sonra çiçekler demet halinde dededen başlayarak, bütün talipler arasında koklanır ve tekrar dedenin yanına konur. Dede, tüm taliplerle birlikte halka namazı kıldırır. Daha sonra Hz. Peygamber, Hz. Ali ve Ehl-i Beyt hakkında her talip bildiği kadar bir şeyler söyler. Zakirler (Saz çalıp nefes söyleyen görevli kişiler), nevruz hakkında "buyruk" denilen türküler söylerler. Bu buyruklardan birkaç dörtlük şöyledir:

  • Erler geldi bize mihman olarak Nevruz Bayramı'nı kutlamak için
  • Şah’ın hanesinde erkan kılarak Nevruz Bayramı'nı kutlamak için
  • Bir yere cem oldu ehl-i meveddet Sürdüler demleri bunlar akıbet
  • Sakiler sundular cem-i muhabbet Nevruz bayramını kutlamak için
  • Bugün mevcudata gül güle düştü Çemenzar zeminde taşraya göçtü
  • Bülbüller şevk ile güllere uçtu Nevruz bayramını kutlamak için

Daha sonra on iki imam için zakirler tarafından "duazak" denilen buyruklar söylenir. Buyruklardan birkaç dörtlük şöyledir:

  • Şu cihanda benim sevip sevdiğim Tanrının arslanı Hazreti Ali
  • Leyli nihar met eylemiş olduğum Tanrının arslanı Hazreti Ali
  • Cümle düşmüşlerin elini alan Müminlerin kalp evini silen
  • Hacı Bektaşi Veli olup Rum’a gelen Tanrının arslanı Hazreti Ali
  • Arş-ı âlâda divanda duran Kırklar ile ol vakit demini süren
  • Seyyidi Battal olup hem cenge giren Tanrının arslanı Hazreti Ali

Bu olaylar üç defa tekrarlanır ve cem sona erer. Çiçekler cemin her tekrar edilişinde bütün taliplere sıra ile koklatılır. Dede, bundan sonra "oturan duran gülbengi" denilen duayı okur. Bu dua şöyledir: "Bismillahirrahmanirrahim. Bismişah Allah Allah, Allah Allah, Allah Allah. Oturan duran, dem-i yârân, sırr-ı sultan, oturduk durduk, yedik içtik, konduk konuştuk, hak bin bereketini ihsan eylesin. Gidenlere hak selâmet versin, kalan hane sahibine de Allah rahatlık versin. Dost hanesine varıp yastığına baş koyan canların, hak gönlünün muradını ihsan eylesin. Hayırlı rüyalar temenni eylerim. Gerçeğe hüü."

Daha sonra çorba, pilav, etli nohut ya da fasulye ve irmik helvasından oluşan yemekler yenir. Nevruz cemi sabahın geç saatlerine kadar devam eder.

Kaynak: http://www.ispartakulturturizm.gov.tr/TR,71002/adet-gelenek-ve-gorenekler.html adresinden, 08.07.2014 tarihinde alınmıştır.

Görüntülenme Sayısı : 2472    Eklenme Tarihi : 20 Şubat 2013 Çarşamba    Güncellenme Tarihi : 17 Haziran 2020 Çarşamba