Zeybek kıyafetleri yöreden yöreye olduğu gibi zeybekten zeybeğe farklılık gösterse de genel olarak şu bölümlerden oluşur:

Başlık: Başta çuha kumaştan fes veya keçe külah bulunur. Bunun üzerine iğne oyası işlemeli yemeni veya kefiye sarılır. Has ipekten yapılan oyalar, kadınların kullandıkları oyalardan daha iri ve gösterişlidir. Başlıkta yer alan püsküller yine has ipekten, 300 - 1000 gram arasında değişebilen ağırlığa sahiptir. Arkadan veya yanlardan sarkar püsküller uzaktan saç görünümü verir.

Ten Gömleği: Zeybek kıyafetinin üst bedene giyilen ilk parçasıdır. Yakasız, boyun ve kol ağızları oyalı; ipek, keten veya pamuklu el dokuması kumaştan dikilmiş bir gömlek türüdür.

İşlik: İşlik, ten gömleğinin üzerine giyilen genellikle kırmızı-beyaz veya mavi-beyaz kutnu kumaştan yapılan içi astarlı, yukarıdan aşağı düğmeli, kuşağa kadar inen bir çeşit gömlektir. Kolları, uzun ve yırtmaçlı; yakaları, bir kısmı işlemeli çoğu düzdür.

Cepken: İşliğin üzerine giyilen, uzun kollu, mavi veya mor çuha ya da kaşmirden, bedeni kısa, ceket görünümlü giysidir. Beden boyu göğsün hemen altında biter. Cepken kesimi vücuda tam oturacak şekilde yapılır. İç kısmı kırmızı astar ile kaplanır. Cepkenin önü, arkası, kolları, siyah kaytan veya sırmayla yoğun bir işleme ile süslenir.

Camadan: Kartal kanadı da denir. Kesim ve kullanım şekli bakımından cepkenden ayrılır. Cepkenin üzerine giyilir. Cepken gibi kolları olmamasına rağmen boşta kol ya da kanat görünümlü iki parçası vardır. Camadanın omuz başından sarkan hemen hemen kol uzunluğundaki iki parça, zeybeğin daha heybetli görünmesini sağlar.

Karadon: Soğuk kış aylarında Çakşır menevreğin altına giyilen bir dondur. Dar kesimli ama zeybeğin hareketine engel olmayacak kadar rahattır. Paça kısmında ayak tabanından geçen lastik, üst kısmında bele bağlanmak üzere uçkur vardır.

Çakşır Menevrek / Çuhadon / Potur: Çakşır menevrek, cepken ve camadanın kumaşından dikilir. Bel kısmına aynı kumaştan veya ayrı bir kırmızı kumaştan uçkurluk dikilir. Uçkur, el tezgâhında dokunmuş ucu işlemeli bezdir. Çakşır menevreğin boyu diz üstüne kadar uzanır. Her iki yanı kara kaytan iple sık işlemeli olduğundan siyah görünür. Ağ kısmı düz ve oldukça geniş olduğundan zeybeğe rahat hareket imkânı verir.

Tozluk / Kepmen: Zeybekler ayaklarına yünden örülme dize kadar çıkan uzun çorap giyerlerdi. Çorabın üzerine “tozluk” ya da “kepmen” denen cepken ve camadanda olduğu gibi mavi çuhadan veya meşinden yapılan koruma takarlardı. Ön tarafı kaytan ipiyle işlemeli olan kepmenler arka taraftan kopçalarla iliklenirdi.

Yemeni / Çarık: Zeybekler ayaklarına altı kalın köseleden, üst yanı deriden, burnu hafif kalkık, yemeni veya kalın gönden yapılan çarık giyerlerdi. Son zamanlarda halk oyunları kıyafetlerinde körüklü çizme giyilmeye başlanmıştır.

Salta: Mavi ya da mor kaşmirden yapılan, yağmurlu ve soğuk havalarda giyilen, pelerine benzeyen, ayak bileklerine kadar uzanan sade bir kıyafettir.

Kuşak: Kasık ile göğüs arasında kalan kısma, beli üç dört kere dolanan “yorgan kuşak” sarılır. Bunun üzerine Trablus kuşağı, en üste de Acem şalı veya yerli şal sarılır. Şal üzerine sağlam durması için kolan, en üste işlenmiş deriden yapılan kütüklük bağlanır ve bütün silahlar bunun üzerine yerleştirilir. Silah haricinde zeybeğin günlük hayatta kullandığı tütün kesesi, yağlık, para kesesi, saat kesesi vs. her şey bu kısma yerleştirilirdi.

Silahlar: Zeybeklerin en belirgin silahı “kulaklı yatağan” dır. Kabzası kuşağın sağ üst kısmına gelecek şekilde bele sokulur. Klasik kılıçların aksine keskin kısmı iç taraftadır. Zeybekler, yatağanla beraber kama da taşırlardı. Şişhane, martin, mavzer, zeybeklerle birlikte anılan başlıca tüfeklerdir.

Kaynaklar:

• Akdoğu, O. (2004). Bir Başkaldırı Öyküsü Zeybekler. Tarihi - Ezgileri – Destanları. İzmir: Sade Matbaacılık.
• Avcı, A. H. (2004). Zeybeklik ve Zeybekler Tarihi. İstanbul: E Yayınları.
• Yetkin, S. (1997). Ege'de Eşkıyalar. İstanbul: Tarih Vakfı Yurt Yayınları.
• Dural,H. (1999). Bize Derler Çakırca- 19. ve 20. Yüzyılda Ege’de Efeler, (Yay. Haz. Sabri Yetkin). İstanbul: Tarih Vakfı Yurt Yayınları.
• Yavuz, B.G. (2012). Yukarı Küçükmenderes Havzasında Zeybekler. Ödemiş: Efe Ofset ve Matbaacılık.