­ KAHRAMANMARAŞ ÇOCUK OYUNLARI | Kültür Portalı

Kahramanmaraş Çocuk Oyunları - Kahramanmaraş

Oyun

Çıngılım Çıktı: Bu oyun gündüz de oynanır ama genellikle akşamdan sonra oynanır. Önce oyuncular arasından iki ebe seçilir, sonra ebeler oyuncuları paylaşarak iki gurup oluştururlar. Her gurup en az dört kişi olmalıdır. Çıngılım çıktı bir saklanma–bulma oyunudur. Bir gurup saklanır, ikinci gurup onları bulmaya çalışır. Bu oyun, tuzak-pusu gibi kavga ve savaş taktiklerine hazırlık oyunlarındandır denebilir. Önce birinci gurup ebeleriyle birlikte oyunun başlangıç merkezinden uzaklaşırlar ve ebe oyuncularını bir yere saklar. Sonra yalnız olarak oyun başlangıç yerine döner. Burada öteki gurubun ebesiyle öne düşerek saklananlara doğru yürürler. Hemen arkalarında arayan gurup oyuncuları gelmektedir. Bir gedik arası, bir çalının, bir ağacın arkası, bir cami girişi gibi oyuncuların saklanma ihtimali olan şüpheli bir yere yaklaşıldığında arayan gurubun ebesi sorar: -Şu gedik yansın mı? Yani, “Senin oyuncuların orada mı saklanıyor?” anlamına sorar. Saklanan oyuncuların ebesi “İyice yaklaşalım da…” diyerek onları oyuncuların saklandıkları yere iyice yaklaştırmaya çalışır. Eğer orada oyuncuları yoksa: -Yansın! Der. Yani, “Orada kimse yok” demektir. Ebe asla yalan söylemez. Sokaklar, gedikler, çalılar geçilir sonunda oyuncuların gerçekten gizlendikleri yere gelinir. Arayan oyuncuların ebesi yine sorar: -Burası yansın mı? Saklanan oyuncuların ebesi her defasında olduğu gibi yine “İyice yaklaşalım da…” der. Öteki ebeyi ve onun oyuncularını iyice yaklaştırınca “Çıngılım çıktı!” diye bağırır. Saklanan oyuncular saklandıkları yerden koşarak çıkarlar ve arayan oyuncuları yakalamaya çalışırlar. Yakaladıklarının sırtlarına binerek oyun merkezinin olduğu yere kadar gelirler.

Longur Longur: Yedi sekiz oyuncuyla oynanan bir oyundur. Taş tutma veya benzer bir yöntemle bir ebe bir de kurt seçilir. Öteki oyuncular ebenin arkasına saklanırlar. Oyuncular bir öndekinin belinden tutar. En öndeki oyuncu da ebenin belinden tutar. Kurt bu oyuncuları kapmaya, ebe de korumaya çalışacaktır. Bu oyunda ebe ile kurdun yetenekleri, becerileri, güçleri denk olmalıdır. Kurt ebenin arkasındaki oyuncuları kapmak için sağdan soldan ataklar geliştirir. Ebe de bu atakları savuşturmak için mücadele eder. Ebenin arkasındaki oyuncular da kendilerini korumak, kurda yakalanmamak için ebenin arkasında kuyruk olmuş vaziyette bir o yana bir bu yana savrulurlar. Bir taraftan da “longur longur longur” diye bağrışırlar. Bu bağrışma ile koyunların keçilerin boyunlarına asılı olan longurdakları taklit etmiş olurlar. Kurt, yakaladığı oyuncuyu ebenin arkasından kopararak bir kenara bırakır. Yakalanan oyuncular oyun bitinceye kadar orada beklerler. Kurt ebenin arkasındaki bütün oyuncuları kapınca oyun biter.

Tura Kazık: En az yedi sekiz kişiyle oynanan bir oyundur. Bu oyunu yetişkin erkekler de oynar. Oyuncular yaklaşık altı metre çapında bir çember oluşturacak şekilde, yüzleri merkeze dönük vaziyette ve çömelerek otururlar. Çömelenlerin arkasında, yani çemberin dışında bir “kaçan oyuncu” vardır. Çemberin içinde ise bir “ebe” vardır. Ebe, beş metre kadar uzunlukta bir kendirin ucuna kalınca bir minder bağlamıştır. Kendirin öteki ucunu sol eliyle tutar. Sağ eliyle ipin ucundaki minderi havada daireler çizdirerek döndürür. Fırsatını bulduğunda kaçan oyuncuya minderle vurur. Kaçan oyuncu bu darbelerden kurtulmak için çömelenlerin arkasına saklanmaya çalışır. Siperden sipere koşan asker gibi bir oyuncunun arkasından çıkar, koşarak başka oyuncunun arkasına saklanır. Tura kazık oyununda çömelen oyuncular da boş durmaz. Çömelen iki oyuncu kendi aralarında işaretleşerek hızla kalkarlar ve birbirlerinden boşalan yere otururlar. Bu sırada kaçan oyuncu fırsat bulursa boşalan yerlerden birine çömelir ve kaçmaktan, tura darbelerinden kurtulur. Ayakta kalan oyuncu ise kaçan oyuncu olur. Ebe bu defa da tura ile ona vurmaya başlar. Oyun böylece devam eder.

Çomçalı Gelin: Yaz kurak geçtiğinde büyükler yağmur duasına çıkarlar, çocuklara da “çomçalı gelin” yaptırırlar. Onların temiz kalplerinin Tanrı katında hoşa gideceği inancıyla yağmura vesile olmasını beklerler. Ahşap bir çomçanın kepçe kısmı çomçalı gelinin baş kısmı olur. Sap kısmı da ayakları olur. Çomçanın ortadan biraz yukarısına çomçalı gelinin kollarını oluşturmak amacıyla bir dal parçası bağlanır. Sonra çomçalı geline elbise giydirilir. Maraş merkezde çomçalı gelin yapıldıktan sonra toplanan malzemelerle genellikle kısır köftesi yapılır. İki çocuk çomçalı gelinin birer kolundan tutar, öteki çocuklar da arkalarında olmak üzere evlerin kapılarını çalarlar. Kapıyı açan ev hanımına kısır yapmak için ne lâzımsa ondan isterler. Bir ev hanımı köfte için lâzım olan malzemelerin tamamını vermez. Diğer ev hanımlarının da katkılarını sağlamayı düşünerek az az verir. Çünkü çomçalı gelin oyununa ne kadar çok kişi katılırsa Allah katında o kadar makbul olacağına inanılır. Kapısı çalınan evin sahibi kadın, çocuklardan ne istediklerini sorduğunda çocuklar hep bir ağızdan tekerleme ile cevap verirler: “Çomçalı gelin nee ister Bir tabak bulguur ister Bulgur yoksa yaağ olsun Benim gönlüm saağ olsun” Ev sahibi kısır köftesi için lâzım olan malzemeyi verdikten sonra bir tas su getirerek, su gibi yağmur yağsın duasıyla çomçalı gelinin başından aşağıya döker. Çocuklar da: “Teknede haamur, tarlada çaamur Ver Allah’ım ver yağmur” Diye bağrışarak temiz kalpleriyle dua ederler. Tekerlemenin ikinci dizesi sürekli olarak değişir ve çocuklar neye ihtiyaç duyuyorlarsa tekerlemeye onu katarlar: “İki domatees ister” veya “Bir kaşık bibeer ister” ya da “Bir tâne soğaan ister.” Yeteri kadar köfte malzemesi toplayan çocuklar ya kendi aralarında kısır yaparlar ya da bir hanım fedakârlık ederek onlara kısır yapar verir."

Kaynak: ÖZTURAN, H.Ali (2014). Kahramanmaraş'ta Çocuk Oyunları. Akdeniz'in Altın Kenti Kahramanmaraş. Kahramanmaraş İl Kültür ve Turizm Müdürlüğü Yayını, 334-337. Özturan H.Ali (2010). Kahramanmaraş’ta Çocuk Oyunları, Ukde Yayınları, Kahramanmaraş Avcı, Ramazan (2012), Çocuk Oyunlarıyla Kurulan Kültür Köprüsü, Kahramanmaraş

Görüntülenme Sayısı : 8473    Eklenme Tarihi : 18 Aralık 2014 Perşembe    Güncellenme Tarihi : 15 Ekim 2020 Perşembe