Kars il merkezinin yaklaşık 17-18 kilometre güneydoğusundaki Borluk Köyü'nden başlayıp Mağaracık; Azatköy'ü; Karacaören köylerinin yanından geçip; Kars'ın hemen güneybatısında Kars Çayı'na karışan; Borluk Deresi'nin oluşturduğu vadideki buluntu yerleri gerçekten çok ilgi çekmektedir. Bu buluntu yerleri arkeoloji yazınına Borluk; Mağaracık ve Azatköy buluntu yerleri olarak geçmiştir. Borluk vadisi boyunca yer alan tüm bu buluntu yerleri birbirlerine çok yakın ve ilişkili olduğu için Borluk Deresi'nden çıkarak Borluk Deresi Vadisi adıyla bu çalışmaya alınmıştır.

Konumu ve Çevresel Özellikleri: Pazarcık İlçesi'nin batısında yer alan Borluk Dağı'nın kuzey eteklerinden doğan ve batıya doğru akan Borluk Deresi bu kesimde derin ve dar bir vadi oluşturmaktadır. Vadide sıra halinde kaya sığınaklarının ve mağaraların olduğu bildirilmektedir. Vadi tabanında oluşan çukurların kesitinde kalın kum ve çakıl döküntülerinin görülebildiği anlaşılmaktadır. 1:100.000 ölçekli G 50 paftasında özellikle Mağaracık Köyü civarında bir çok mağara işareti izlenmektedir. Kökten de bu mağaraların verimli çıkacağını ileri sürmektedir.

Tarihçe: Araştırma ve Kazı: 1942 yılında Kılıç Kökten, Kars il sınırları içinde gerçekleştirdiği yüzey araştırmasında Borluk Deresi Vadisi boyunca üç yerde yontma taş aletler toplamıştır. Bunlardan birincisi derenin üst kısmında; Borluk Köyü yakınlarında yer alan kaya sığınaklarının önü ve derenin tabanındaki kum ve çakıl döküntüleri; ikincisi ise Mağaracık Köyü'nün yakınındaki kaya sığınaklarının önlerindeki alandır. Daha batıda Azatköy diye anılan üçüncü alan ile beraber Borluk Deresi'nde Kökten'in yoğun bir araştırma yaptığı anlaşılmaktadır. Kökten Mağaracık Deresi olarak bir dereden bahsetmektedir. Bu dere Borluk Deresi'ne bağlanan küçük Koyunbasan Deresi olabilir. Her üç köy de birbirinden 4 ile 7 kilometre uzaklıktadır. Kökten bu üç ayrı yeri ayrı buluntu yeri olarak tanımlamaktadır.

Buluntular: Kökten'in araştırmasında; Borluk Deresi Vadisin'in üst kısmında; Borluk Köyü yakınında; ikisi bazalttan; bir tanesi andezitten olduğunu söylediği tipik kazıyıcı uç ve yan kazıyıcılar bulunmuştur. Araştırmacı bunların Moustérien tipinde olduklarını anlatmaktadır. Bu yonga aletlerde oluklu kopma yüzeyi taşırlar. İkinci yer yaklaşık olarak birincisinden 7 kilometre uzakta olan Mağaracık Köyü'dür. Bu köyün yakınında da gene Moustérien tipinde obsidien aletler bulunmuştur. Sonuncusu ise Azatköy ya da Dündartepe adlı köyün yakınında; Borluk Vadisi'nin Azat Köyü'ne doğru olan uzantısında ele geçirilen obsidienden yapılma alettir [Kökten 1944b: lev.XC.res.9]. Bu alet Kökten'in vadinin yukarısında bulduğu diğer aletlere çok benzemektedir. Tümü Orta Paleolitik Çağ'a tarihlenmektedir. Yaz aylarında karların eridiği dönemlerde gezilebilir, ulaşımı 4x4 arazi araçları ile sağlanmaktadır.

Kaynak: Kars İl Kültür ve Turizm Müdürlüğü

Kars Turizm Aktiviteleri