Batik baskı tekniğiyle yapılan “Bervanik”, çok emek gerektiren birçok işlemden sonra yapılmakta ve kullanıma hazır duruma getirilmektedir. Bervanik, genellikle Doğu ve Güneydoğu Anadolu’da kadınlar tarafından peştamal (önlük) olarak kullanılmaktadır. Merhum Hıdır ORAL Usta’nın anlattıklarına göre günümüzden 70-80 sene evvelinde Diyarbakır, Şanlıurfa’nın Suruç, Elazığ, Malatya, Adıyaman yörelerinde yaygın bir kullanım bulunmaktaydı. Oral’ın vefatıyla bervanik yapımı Malatya'da tarihe karışmıştır.
Bervanik yapımcılığında ana unsur olarak gördüğümüz batik baskısının Asya’dan Avrupa’ya geçmiş bir kumaş baskısı tekniği olduğu ve Türkistan’da, Hindistan’da, Java’da, Malezya’da bu tekniğin yaygın olduğu kaynaklardan anlaşılmaktadır. Batkik Malezya dilinde “nokta, noktalamak, teşm, yol, resim çizmek… kumaş, deri veya kâğıt süslerinde kullanılan bir usul” olarak genel anlamda tanımlanmıştır.
Malatya geleneksel kadın giyiminde önlük olarak kullanılan parçaya bervanik denir. Halk arasında peştamal, önlük, peşkir olarak anılır. Malatya geleneksel kadın giyiminde önlük olarak kullanılan parçaya bervanik denir. Halk arasında peştamal, önlük, peşkir olarak anılır. Düz dokuma bez üzerine tahtadan yapılmış kalıplarla işlenen çivit boyalı desenlerle yapılır. Baskı için kullanılan Amerikan Bezi’nin silindirsiz ve dokumasının sık olması gerekir. Balmumu ve parafin karışımı sıcak eriyik içerisine batırılan tahta kalıplar ile desenleme işlemine geçilir. Kalıp yapımında özellikle armut ağacı tercih edilir. Ağaç kalıp, sıcaklığını korur ve desenlerin daha iyi çıkmasını sağlar. Yaklaşık 30 çeşit motif bulunur. “Tarak”, motifleri birbirinden ayırmak için kullanılır. Kumaşlar mumlanırken aynı şekilleri içeren desenler bütün kumaşlara basılır. Kumaş ilk boyaya batırılacak hale gelinceye kadar mumlamaya devam edilir. Boyanın kumaşta kalıcılığını artırmak için boyaya kostik denilen bir madde ilave edilir. Boyanın hava ile temasını en aza indirmek için bir varilde hazırlanması gerekir. Boyanacak kumaşlar yavaşça katlanarak (mumların dökülmemesi için) boyaya batırılır. Boyadan çıkan kumaş yeşil renktedir. Güneşte kurutulur, tekrar boyaya batırılır. Güneşte kuruyarak mavi renk kalır, hem de boya sabitleşir. Kuruyan kumaş üzerine eksik kalan desenler tekrar basılarak baskı işi tamamlanır. Boyaya batırma işlemi aynı şekilde on bir defa tekrarlanır. Bervanik koyu lacivert renk alır. Mumların bezlerden çıkarılması ise geniş bakır ve alüminyum kaplardaki kaynar suda iki kez karıştırılmak suretiyle sağlanır. Mumu çıkarılan bez tekrar kaynar suda deterjanla yıkanıp kurutulur ve etrafı dikilerek kullanıma hazır hale getirilir.
Kaynak: Şahin H., Malatya’da Geleneksel Bervanik (Peştamal) Yapımcılığı”, Türk Halk Kültüründen Derlemeler 1993, Kültür Bakanlığı Yay., Ankara 1995, s.287-302