Kentin merkezi bir noktasında, Belen Camiinin hemen yakınında olan Çöllüoğlu Hanı, Abdülaziz Ağa tarafından Ağa Camisinin yakınında 1737-1738 yıllarında yapılan medreseye vakfiye olarak 1719-1920 tarihinde inşa ettirilmiştir. 2010 yılına kadar özel mülkiyette kalan ve büyük ölçüde yıkılmış olan han, 2010 yılında Milas Belediyesi tarafından başlatılan proje kapsamında restore edilmiştir.
Kuzeyde ve güneyde olmak üzere hol şeklinde iki girişi vardır. Güneydeki giriş tam eksende yer alırken güneydeki sağ köşededir.
Han genel olarak ortada taş döşeli bir avlu ve avlunun etrafında yer alan çift katlı odalardan meydana gelir. Alt kat binek hayvanlarına, üst kat ise insanların konaklamaları içindir. Üst katın bütün odalarında ocak ve eşya koymak için duvarın içine açılmış dörtgen niş şeklinde takalar vardır. Üst kat odaları önlük şeklinde düzenlenmiş ahşap direkli sundurmalara açılır. Sundurma alttan ayak ve devşirme sütunlar tarafından desteklenir. Kapıların ve çift çanaklı pencerelerin üst tarafları sağır sivri kemerlidir. Soğuk ve güvenlik gibi nedenlerle alt kat pencereleri küçük yapılırken kapılar bunun tersine hayvanların rahat girip çıkabilmeleri için yüksek tutulmuştur.
Milas Belediyesi
Yapı malzemesi olarak taş ve kimisi bezemeli antik devşirme mimari bloklar kullanılmıştır. Kırma çatısı alaturka (oluklu) kiremit kaplıdır
1719-20 yıllarında Abdullah Efendi oğlu Hacı Abdülaziz Ağa tarafından yaptırılan Han Çöllüoğlu adını, bu mekânı satın alan Tavaslı Hacı Mehmet Çöllüoğlu’ndan almaktadır. İki katlı, avlulu ve dikdörtgen şeklindeki Hanın girişi kuzeyden, kemerli bir kapıdandır. 1051 metrekarelik bir alanı kaplayan Çöllüoğlu Hanı, tarihi boyunca Milas İlçesinin dini, ticari ve idari merkezi olarak kullanılmıştır.
Günümüzde ise Çöllüoğlu Hanı'nın ticari olarak kullanılması için çalışmalar tamamlanmıştır. 2023 yılının ilk çeyreğinde, hanın zemin katında Milas gastronomisini tanıtacak lokantalar ile geleneksel zanaatların üretim ve satışını yapacak işletmelerin açılması planlanmaktadır. Hanın üst katı ise Milas’ın kültür ve tarihini tanıtıcı sergi salonlarının (Milas Kent Arşivi ve Milas Kent Belleği) bulunduğu bir alan olarak hizmete sunulacaktır.
Kaynak: Milas Belediyesi