Aziz Jean Kilisesi, Nevşehir iline bağlı Gülşehir ilçesinde yer alır. Kilise, apsisinde yer alan yazıta göre 1212 yılına tarihlenmektedir.
Gülşehir St. Jean Kilisesi, bir peribacasının içine iki katlı olarak oyulmuştur. Alt katında kilise, şarap mahzenleri, su kanalları ve mezarlar; üst katında ise duvarları İncil'den alınmış sahnelerle süslenmiş bir diğer kilise bulunmaktadır.
Official Turkish Museums
Alt kata ait kilise, tek apsisli ve haç planlı olup haç kolları beşik tonozludur. Merkezi kubbesi çökmüştür. Süslemelerde kırmızı aşı boyası ile doğrudan ana kaya üzerine stilize hayvan, geometrik şekiller ve haç tasvirleri resmedilmiştir. Üst kattaki kilise ise tek apsisli ve beşik tonozludur. Niş tonozlarında ve cephelerinde bitkisel ve geometrik motifler tercih edilmiştir. İsa peygamberin hayatını içeren sahneler bantlar içinde ve frizler halindedir. Siyah zemin üzerine sarı ve kahverengi renkler kullanılmıştır.
Official Turkish Museums
Kilise, ikonografisi ile bölgedeki diğer kiliselerden ayrılmaktadır. Kilisenin apsisinde Deesis, ön cephesinde kuş tasvirleri altında Müjde, tonozunda madalyonlar içerisinde aziz tasvirleri; tonozun güney kanadında Son Yemek, İhanet, Vaftiz; altında Meryem’in Ölümü, kuzey kanadında İsa’nın Çarmıhtan İndirilmesi, Kadınlar Boş Mezar Başında, İsa’nın Cehenneme İnişi ile batı ve güney duvarında ise Kapadokya bölgesinde oldukça nadir olarak resmedilen Son Yargı Sahnesi yer almaktadır.
Official Turkish Museums
Kapadokya’da sadece birkaç kilisede görülen Son Yargı tasviri, sağda Ruhların Tartılması Sahnesi ile başlar. Sahnede, ortada bir melek bir elinde asa diğer elinde ruhların tartıldığı teraziyi taşırken görülür. Meleğin hemen sağında yan yana iki melek daha yer alır. Bu iki melek, ruhları temsil eden beyaz örtüler tutmaktadır. Meleklerin halelerinde Kapadokya bölgesinde ender görülen açık mavi ve turuncu renkler kullanılmıştır. Meleklerin karşısındaki çıplak, kanatlı şeytan figürü bir eliyle ruhların tartıldığı terazinin kefesine çengel takarken, diğer eliyle çengelin ipini çekmektedir. Şeytanın önünde, meleğin tuttuğu terazinin iki kefesinde ruhları temsil eden başlar resmedilmiştir.
Official Turkish Museums
Son Yargı Sahnesi’nin solunda ise Cehennem, Günahkarların Cezalandırılması, Rahiplerin Melek Tarafından Cehenneme Götürülmeleri, Şeytanın Din Adamlarını Cehenneme Çekişi ve Yalancı Peygamberler sahneleri yer almaktadır.
Kaynaklar:
Kapadokya Alan Başkanlığı web sitesi, St. Jean Kilisesi
muze.gov.tr, Gülşehir St. Jean Kilisesi broşürü