­ SAVATLI GÜMÜŞ | Kültür Portalı

Savatlı Gümüş - Van

Savat; bakır, kurşun, gümüş ve kükürt karışımdan elde edilen bir halitadır. Savatlama; Bir kuyumculuk eseri üzerine farklı figürler kazıyarak bunları savat maddesi ile doldurma işlemi ile gerçekleştirilen süsleme tekniğidir. Bakır, kurşun, gümüş potada eritilir üzerine bolca kükürt konulup karıştırılır. Bu karışım camuş (manda) boynuzuna dökülerek soğutulur, iki saat dinlendirilir. Boynuz kırılarak hazırlanan savat çıkarılır, dövülüp toz haline getirilir, tülbente elenir, boraksla kirlerinden temizlenir. Bu şekilde toz savat elde edilir. Elde edilen toz savat eritilip çubuk kalıplarına dökülerek çubuk savat elde edilir. Savatlanacak gümüşün üzerine istenilen figürler kılcal uçlu bir kalemle kazılır, figürler hazırlandıktan sonra gümüşün üst yüzeyi ısıtılır ve figürlerin üzerine savat ardından tuz eker gibi boraks dökülür, şaloma ile ısıtılarak bu oyuklar doldurulur, eğelenerek tasfiyesi yapılır, cilalanır ve kullanıma hazır hale getirilir. Van'da savat sadece gümüş üzerine kullanılır. I. Dünya savaşı öncesinde Van'da 120 savat atölyesinde 400 dolayında savat usta ve kalfası vardı. Van'da 900 ayar gümüş üzerine savat yapılırdı bu sebeple Osmanlılar, İstanbul dışında Van ve Diyarbakır vilayetlerine yüksek ayar gümüşe tuğra vurmak yetkisi vermiştir. Günümüzde Van'da Savatlı Kolye ucu, Bileklik, Küpe, Yüzük, Bilezik gibi ürünler üretilmektedir.

Kaynak: Van Kültür ve Turizm Envanteri III, Halk Kültürü II Kaynak:282-290

Görüntülenme Sayısı : 11442    Eklenme Tarihi : 25 Temmuz 2017 Salı    Güncellenme Tarihi : 26 Haziran 2018 Salı