Ani Harabeleri, Kars ilinin 42 kilometre doğusunda, Ocaklı köyü sınırlarında dört bin metrekarelik bir alan üzerinde kuruludur. Milattan önce dört binlerde Urartularla başlayan merkezi yerleşim alanı olma özelliği, 17.yüzyılın sonlarında terk edilmesiyle son bulmuştur. İpek yolu üzerinde bulunması nedeniyle tarih boyunca pek çok saldırıya maruz kalmış ve Urartulardan başlayarak çeşitli Orta Asya halklarına (Persler, Karsak’lılar, Kamsarakanlar, Bizanslılar, Emevi ve Abbasiler, Bağratlılar, Selçuklular, Şeddatlılar, Gürcüler, Celayirliler, Moğollar, Timurlular, Karakoyunlular, Akkoyunlular, Osmanlılar) ev sahipliği yapmıştır. Türkler için Anadolu topraklarının kapısının açıldığı 1064’ün yazına kadar Ani, Bizans ve Ermeni kuvvetlerinin elindedir. 1064’de Selçuklu ordusu tarafından kuşatılmış ve 25 gün süren bu kuşatmadan sonra Ani Türklerin eline geçmiştir.
Gravürün Yayımlandığı Kaynak: Charles Texier. Description de l’Armenie, la Perse at la Mesopotamie. Paris, 1842.
1071 yılında Malazgirt Savaşı’nda Türkler, birleşik Bizans ve Ermeni kuvvetlerine karşı galip gelerek Anadolu’nun Türk hükümdarlığına girmesinin yolunu açmıştır. Son olarak 1877-78 Osmanlı-Rus Savaşı'ndan sonra bölge Çarlık Rus istilasına uğramış, 1920'den itibaren de Ani, yeniden Türkiye Cumhuriyeti sınırlan içerisinde kalarak varlığını sürdürmüştür.
Fotoğraf: M.Fatih Demirhan, 2007
Kurulduğu arazi üzerine uyumu sağlamak amacıyla üçgenimsi bir şekilde inşa edilen surların yedi giriş kapısı mevcuttur. Ani şehrini çevreleyen surlar, iç içe yapılmış iki duvar sisteminden oluşmaktadır. Sur kapıları iç ve dış duvarlarda karşılıklı değildir. Bu nedenle şehre saldıranların iki duvar arasında manevra yapabilmeleri ve iç kapıları zorlamak için koçbaşı kullanabilmeleri güçleştirilmiştir. Surların dışında hendekler bulunmaktadır. Surlar yer yer renkli taşlar kullanılarak süslendirilmiştir. Swastika desenleri ve armalar görülmektedir. Ermeni yazıtlarında surların kişisel masraflarla takviye edildiğine dair belgeler vardır.
Kaynaklar
Sosyal ve Beşeri Bilimler Araştırmaları Dergisi, Cilt 18, Sayı: 40, Ani Harabelerinin Bölgesel Kalkınma Üzerindeki Etkileri, Bekir EŞİTTİ
Gravürlerden Fotoğraflara Türkiye, Kültür ve Turizm Bakanlığı Yayınları