Idebessos Kumluca ilçe merkezinin kuzeyinde Karacaören Mahallesi, Kozağacı Mevkii yakınlarında bulunan bir Likya kentidir. Akalissos’un 7 km kuzeyinde, Kormos’un kuzey batısında yer alır. Adındaki “ss” takısı, kalıntılarla görünenden daha eskilerde, bir başka yerleşimin var olduğunu düşündürmektedir. Ancak en erken tarihsel bilgi Likya Birliği dönemindendir. Yerleşime ilişkin antik kaynaklarda fazla bilgi bulunmamasına karşın Akalissos ve Kormos ile bir sympoliteia (siyasi birlik) oluşturdukları; liderliğini de Akalissos’un yaptığı bilinmektedir. Roma Dönemi sonrasında ise Edebessos adını alan kent, Hristiyanlık döneminde Myra Metropolü içinde, adı Lebissos/Lemissos olan bir piskoposluk olarak anılır.

Oldukça küçük boyutlu bir yerleşim olan İdebessos, Alakır Çayı’na hâkim Bey Dağı’na paralel, kuzey-güney yönünde uzanan dar bir sırt üzerine kurulmuştur. Kalıntılar, bir kısmı batıya bakan düzlüğe, bir kısmı da doğuya doğru dik inişli bir tepenin surla korunan her iki yamacına yayılmıştır. Sur duvarlarında Roma ve Bizans Dönemi izleri görülür. Surun batısında dağa doğru bakan küçük bir tiyatro yer alır. 30 metre çapında, 600-700 kişilik olduğu düşünülen tiyatronun caveasında beş adet oturma sırası görülebilirken sahne binasına ait herhangi bir iz mevcut değildir. Tiyatro planı nedeniyle Helenistik Dönem’e tarihlenir. Tiyatronun yaklaşık 70 m kuzeyindeki yapı hamamdır. Küçük boyutlu yapı, Likya hamamları geleneğinde yapılmıştır.

Kuzeye doğru gidildiğinde oldukça tahrip durumda günümüze ulaşan bir bazilika ile karşılaşılır. Küçük boyutlu bu bazilika Ortaçağ’a aittir.

Kentin surları güneydoğudaki akropol çevresinde izlenebilir durumdadır. Tiyatronun arkasında kalan ve çoğunlukla konutlar, resmi yapılar ve anıt mezar içeren surlar kendi içinde bu kesimde güvenli bir alan oluşturmuştur. Sur içinde ve dışında lahitler görülmektedir. Tamamı Roma Dönemi’nden olan ve en az 50 tanesi sayılabilen lahitler içinde en dikkat çekici olan “U” biçimli eksedralara oturan üçlü lahit kümeleridir. Bazıları tabula ansatalı olan yalın lahitlerin çoğunluk bezemeleri, yan yüzlerindeki mızraklı ya da mızraksız Pisidia kalkanlarıdır.

Kaynaklar

Cevdet Bayburtluoğlu, Lykia, İstanbul, 2004, 148-151.

Nevzat Çevik, Lykia Kitabı, İstanbul, 2015, 445-449.