Beşkonaklar, geleneksel Malatya konaklarının sivil mimari özelliklerini taşıyan, iki katlı, sokağa cepheli ve birbirine bitişik sıralanmış, bir bütün halindeki beş konaktan oluşmaktadır. Malatya’nın Battalgazi ilçesindeki bu konaklar 1900'lü yılların başlarında inşa edilmiştir.

 

 

Konakların dış cephesinde ana malzeme olarak kerpiç kullanılmıştır. Duvarları bağlayan hatıllar, iç doğramalar, döşemeler, tavanlar, pencereler, kapılar, yüklükler, merdivenler ve sekiler ahşaptan yapılmıştır. Demir sadece kapılarda, pencerelerde ve kapı üstü havalandırmada parmaklık olarak kullanılmıştır. Ana giriş kapıları çift kanatlı olup üzerinde rüzgârlık veya aydınlık olarak nitelenen ve çoğunlukla oval yapıdaki pencerelere yer verilmiştir. Pencere hizasından sokağa doğru çıkıntı biçiminde uzanan kafesli cumba bölümü bulunur. Geniş sokak kapısından selamlık adı verilen bölüme girilir. Bu bölüm, evin misafir odasıdır ve diğer odalara göre daha büyüktür.

 

 

Evlerin avlularındaki zemin kat taşlık olup, genelde yassı plaka halindeki taşlar yan yana dizilerek yapılmıştır. Zemin kat odaları ambar, kiler ve tandır olarak kullanıldığından pencereleri küçük yapılmıştır. Evlerin üst katında, dikdörtgen planlı, genellikle kışın kullanılan ve bu nedenle kış damı denen oturma odası bulunur. Odanın karşısında, oda seviyesinden daha yüksekte olan, üzeri halı ve minderlerle kaplı nimseki bölümü yer alır. Üst kattaki yatak odalarında çift kanatlı ve ahşap kapaklı dolaplar bulunmaktadır.

 

 

Geleneksel Malatya mimarisinin özgün örneklerinden olan bu konaklardan ikisi, 2008 yılında müze olarak hizmete açılmıştır. Sergi salonlarında tarım araçları, giyim örnekleri, erkek aksesuarları, para ve saat keseleri, kadın aksesuarları, takılar, saatler, el işleri, mutfak araç ve gereçleri, silahlar, dokuma araçları örnekleri, ölçü ve tartı araçları, aydınlatma araçları, mühürler, kilitler, kapı tokmakları, müzik aletleri gibi Osmanlı ve Cumhuriyet dönemlerine ait gündelik araç ve gereçler sergilenmektedir.

 

 

 

 

Kaynaklar: 

 

Malatya Valiliği Yayını, Malatya Kent Rehberi, İstanbul 2013, Baskı: Seçil Ofset.

 

muze.gov.tr. “Beşkonaklar Etnografya Müzesi ve Geleneksel Malatya Evi.”