Tarih boyunca sürekli yerleşim gören
“Göller Bölgesi” Pisidia olarak adlandırılmıştır. Çeşitli zamanlarda sınırları
değişen bu bölgede, kendi dillerini konuşan “Pisidialılar” yaşamış ve yerel bir
dil olarak da “Pisidçe” dilini konuşmuşlardır. Bu dilin varlığı Aksu
İlçesindeki Timbriada, Sofular Köyü ve Senitli Yaylasında ele geçen mezar
taşlarından anlaşılmaktadır.
Bölgeye ilk yerleşimlerin tarihi Üst
Paleolitik (MÖ 35.000-10.000) ve Mezolitik (MÖ 10.000-8.000) dönemlere iner.
Neolitik Dönemde (MÖ 8.000-5.500) bölge Anadolu’nun en önemli kültür bölgeleri
arasındadır. Kalkolitik Çağda da (MÖ 5500-3000) bölge önemini sürdürmüştür. İl
sınırları içinde 12 höyükte Kalkolitik Dönem malzemesi bulunmuştur. Tunç Çağ
(MÖ 3000-1200) yerleşiminin bol olduğu Isparta ilinde Neolitik ve Kalkolitik
yerleşimlerin de üzerinde olduğu toplam 56 adet höyük tespit edilmiştir.
Hitit Döneminde (MÖ 1800-1200), bölgenin
adı “Pitaşşa” olarak geçmektedir. Hitit Döneminde, Pisidia toprakları hiçbir
zaman tam olarak Hitit egemenliği altına girmemiştir. Tarihi kaynaklarda
Pisidia adına ilk kez Perslerin Döneminde, MÖ 5. yüzyıl sonunda rastlanır.
MÖ 334 yılında, Büyük İskender’in
egemenliğine geçen bölge, Büyük İskender’in ölümünden sonra MÖ 281 yılında
yapılan savaşla Seleukosların eline geçmiştir. Bu dönemde Pisidya bölgesinde
Seleukoslar tarafından Seleukeia Sidera (Atabey-Bayat), Apollonia (Uluborlu),
Antiokheia (Yalvaç) kentleri kurulmuştur.
Seleukos Kralı Büyük Antiokhos’un Roma
ordusuna yenilmesi (MÖ 190-188) sonucunda, Seleukoslar Anadolu’da Toroslara
kadar olan tüm topraklarını kaybetmiş ve bu topraklar Romalılarca Bergama ve
Rodoslular arasında paylaştırılmıştır. Pisidia bölgesi bu tarihten sonra
Bergamalıların egemenliğine geçmiş, Attalos III’ün MÖ 133 yılından ölümüne
kadar Bergama Krallığına bağlı kalmıştır. Kralın vasiyeti üzerine Pisidia
bölgesinin de içinde bulunduğu topraklar Roma’ya bırakılmıştır.
Bölge, MÖ 102 yılında M. Antonius
tarafından Kilikia Eyaleti içine alınmış ve MÖ 49 yılına kadar ismen de
olsa Kilikia eyaleti içinde kalmıştır. Daha sonra Asia Eyaletine bağlanmıştır.
Galat Kralı Amyntas, Antonius tarafından Pisidia ve çevresinde Roma
idarecilerinin kuramadığı otoriteyi kurması için MÖ 39 yılında bölgeye kral
olarak atanmış ve MÖ 25 yılında öldürülünceye kadar görevini sürdürmüştür.
Amyntas’ın ölümüyle krallığın toprakları Roma İmparatoru Augustus (MÖ 27-MS 14)
tarafından Galatia Eyaleti haline getirilmiştir. Bu eyaletin sınırları zaman
içinde değişmiş olsa da Pisidia bölgesi içinde kalmıştır.
Pisidia bölgesinde özellikle İmparator
Augustus döneminde Roma egemenliğinin simgesi olan koloni kentleri kurulmuştur.
Bunlar Antiokheia (Yalvaç), Kremna (Çamlık), Komoma (Ürkütlü), Olbasa
(Belenli), Parlais (Barla)’dır.
Türk Egemenliğinde Isparta
Isparta, Roma İmparatorluğu’nun MS 395
yılında ikiye ayrılmasından sonra Bizans İmparatorluğu’na bağlanmıştır.
Malazgirt Savaşı’ndan sonra hızla Anadolu’ya yayılan Selçuklular, Batı
Anadolu’yu eline geçirmek için Bizans ile bir çok savaş yapmıştır. II. Kılıç
Arslan zamanında (1156-1192) yoğunlaşan Bizans-Selçuklu savaşlarının en
önemlisi olan Miryakefalon Savaşı, 1176 yılında Isparta topraklarında olmuştur.
Isparta yöresi bütünüyle, 1204’te III. Kılıç Arslan döneminde ele
geçirilmiştir.
XIII. yüzyıl başlarında, Anadolu Selçuklu
Devleti’nin sona ermesinden kısa bir süre önce, bu yörede Hamidoğulları Beyliği
kurulmuştur (1301). Beyliğin kurucusu Feleküddin Dündar Bey, önce Uluborlu’yu,
daha sonra da Eğirdir’i beyliğin merkezi yapmıştır. Isparta yöresi, ilk olarak
1374’te, daha sonra 1390’da bütünüyle Osmanlı yönetimine girmiştir.
Atatürk Isparta’da
Isparta, Atatürk’ün Anadolu’da başlattığı
Millî Mücadele’de, ilçeleriyle birlikte, 871 şehit, binlerce yaralı vermiş ve
Büyük Zafer’i içtenlikle kutlamıştır. Atatürk, İzmir’den yola çıkarak, 6 Mart
1930 sabahı Eğirdir’e ulaşmıştır. Atatürk, Eğirdir Gölü’nü ve Can Ada’yı çok
beğenmiştir. Atatürk, 6 Mart 1930 günü Kuleönü’nden Isparta’ya yolculuk yapmış
ve saat 11.00 sularında Isparta’ya gelmiştir. Burada büyük ve coşkulu bir
şekilde karşılanmıştır. 6 Mart 1930 günü, Isparta’nın mutlu günlerinden birisi
olması nedeniyle her yıl 6 Mart günü Atatürk’ün Isparta’ya gelişini anmak üzere
kutlamalar yapılmaktadır.
Kaynakça :-Isparta 2003 (İ. Parlak,
Koord.). (2003). Isparta: Isparta Valiliği-http://www.ispartakulturturizm.gov.tr/TR,71028/tarihsel-gelisim.html adresinden, 26.06.2014
tarihinde alınmıştır.